1. Giai Đoạn Tiền Ngôn Ngữ – Bước Đệm Quan Trọng Của Ngôn Ngữ
Tiền ngôn ngữ là giai đoạn mà trẻ chưa thể nói được từ có nghĩa, nhưng đã có những phản ứng với âm thanh và dần hình thành kỹ năng giao tiếp. Đây là bước đệm quan trọng giúp bé làm quen với ngôn ngữ, tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển ngôn ngữ sau này.
2. Sự Phát Triển Thính Giác Ngay Từ Trong Bào Thai
Thính giác là cơ quan phát triển sớm nhất của bé ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Từ khoảng 6 tháng tuổi thai, bé đã có thể nghe được các âm thanh bên ngoài. Vì vậy, mẹ có thể:
- Thai giáo bằng âm thanh: Nghe nhạc nhẹ, nhạc không lời, nói chuyện với bé mỗi ngày.
- Tương tác với bé: Kể chuyện, đọc thơ, vuốt ve bụng để bé cảm nhận được sự yêu thương từ mẹ.
3. Sự Phát Triển Ngôn Ngữ Của Bé Trong 12 Tháng Đầu
Từ 0 – 1 tháng tuổi: Phản xạ âm thanh đầu tiên
- Bé thể hiện phản ứng với âm thanh mạnh bằng cách giật mình hoặc quấy khóc.
- Tiếng khóc là phương thức giao tiếp đầu tiên của bé, thể hiện nhu cầu như đói, khó chịu, muốn được ôm ấp.
- Cha mẹ cần làm gì?
- Nói chuyện với bé thật nhiều.
- Hát ru, âu yếm, vuốt ve bé để kích thích xúc giác và cảm xúc.
Từ 1 – 3 tháng tuổi: Giai đoạn hóng chuyện
- Bé có thể cười, phát ra âm thanh “gừ gừ”, “ư a” để phản hồi khi cha mẹ nói chuyện.
- Bé bắt đầu nhận diện giọng nói của mẹ và phản ứng bằng cách chăm chú nhìn hoặc cử động tay chân.
- Cha mẹ nên:
- Tích cực giao tiếp, trò chuyện với bé.
- Biểu cảm khuôn mặt rõ ràng để bé học theo.
- Khuyến khích bé phát âm bằng cách nhại lại tiếng của bé.
Từ 3 – 6 tháng tuổi: Phân biệt âm thanh
- Bé nhận ra giọng nói quen thuộc, đặc biệt là của mẹ.
- Bé thích tự tạo âm thanh như “ba ba”, “ma ma” dù chưa có nghĩa.
- Hướng dẫn cha mẹ:
- Đáp lại âm thanh bé phát ra để bé hiểu rằng mình đang giao tiếp.
- Kể chuyện, đọc thơ, hát cho bé nghe để kích thích thính giác.
- Chơi trò chơi âm thanh như vỗ tay, ú òa để giúp bé phản xạ nhanh hơn.
Từ 6 – 9 tháng tuổi: Bắt chước âm thanh
- Bé có thể bập bẹ những âm đơn như “ba”, “ma”, “pa”.
- Bé phản ứng mạnh hơn với giọng nói và có thể cười khi thấy ai đó nói chuyện vui vẻ.
- Cha mẹ nên:
- Hướng dẫn bé gọi tên ba, mẹ, bà bằng cách chỉ vào từng người.
- Dạy bé nhận biết bộ phận cơ thể qua câu hỏi “Mũi đâu?”, “Tay đâu?”.
- Chơi các trò chơi âm thanh như “Chi chi chành chành” để kích thích bé phát âm.
Từ 9 – 12 tháng tuổi: Giao tiếp bằng cử chỉ và âm thanh có nghĩa
- Bé hiểu một số từ đơn giản như “măm măm”, “bye bye”, “bế”.
- Bé có thể thực hiện cử chỉ như vẫy tay, giơ tay đòi bế.
- Bé bắt đầu kết hợp âm thanh và cử chỉ để giao tiếp.
- Cha mẹ nên:
- Tăng cường trò chuyện, diễn đạt bằng cả ngôn ngữ và cử chỉ.
- Hướng dẫn bé nói hai từ đơn như “mẹ bế”, “ba đi”.
- Kể chuyện, hát, đọc sách cùng bé để tăng vốn từ.
4. Kết Luận: Giúp Bé Phát Triển Ngôn Ngữ Sớm Ngay Từ Đầu
Giai đoạn tiền ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ của bé. Cha mẹ cần tích cực nói chuyện, tương tác với con mỗi ngày để kích thích bé giao tiếp. Hãy nhớ rằng, bé học ngôn ngữ thông qua việc bắt chước, lắng nghe, quan sát và trải nghiệm thực tế. Vì vậy, cha mẹ hãy tạo môi trường ngôn ngữ phong phú để giúp bé phát triển kỹ năng giao tiếp sớm và hiệu quả!
