Giới Thiệu
Trong quá trình phát triển nhận thức, tư duy, ghi nhớ, khả năng chú ý và các mặt khác của trẻ, đặc biệt là trẻ chậm nói hoặc tự kỷ, việc tạo tình huống giao tiếp đóng vai trò quan trọng. Một trong những yếu tố then chốt là giúp trẻ hiểu được tính bất biến của sự vật – tức là một vật không tự nhiên biến mất dù không nhìn thấy nó.
Tạo Tình Huống Để Trẻ Nhận Biết Tính Bất Biến Của Sự Vật
1. Quan Sát Phản Ứng Của Trẻ
Nhiều trẻ chậm nói hoặc tự kỷ có xu hướng thờ ơ với những vật bị rơi hoặc biến mất khỏi tầm mắt. Chẳng hạn, nếu trẻ làm rơi một quả bóng hoặc một món đồ chơi, nhưng không có phản ứng tìm kiếm, không cúi xuống nhặt, không dùng mắt để theo dõi hay không bò lại để lấy, thì đó là dấu hiệu trẻ chưa nhận thức được tính bất biến của sự vật.
2. Tạo Tình Huống Để Giúp Trẻ Nhận Thức
Cha mẹ có thể tạo ra các tình huống đơn giản để kích thích trẻ tìm kiếm và nhận ra sự vật vẫn còn đó, chẳng hạn:
Trò chơi tìm đồ vật: Khi quả bóng hoặc quả cam lăn đi, cha mẹ có thể hỏi: "Quả bóng đâu rồi? Quả cam đâu rồi?" rồi thể hiện qua ánh mắt, nét mặt, hành động tìm kiếm để thu hút sự chú ý của trẻ.
Hướng dẫn trẻ quan sát: Khi trẻ chưa tự tìm kiếm, cha mẹ có thể giả vờ tìm xung quanh, cúi xuống, nghiêng đầu và lặp lại câu hỏi: "Đâu rồi?" để kích thích sự tò mò.
Tạo bất ngờ khi tìm thấy: Khi tìm được đồ vật, cha mẹ hãy nói lớn: "Đây rồi! Quả bóng đây rồi!" đồng thời đưa vật đó ra trước mặt trẻ để giúp trẻ kết nối hành động tìm kiếm với kết quả.
3. Giấu Đồ Vật Để Kích Thích Khả Năng Nhận Biết
Một cách hiệu quả khác là chơi trò giấu đồ vật để giúp trẻ hiểu rằng đồ vật không tự nhiên biến mất:
Khi trẻ đang chơi, cha mẹ cố tình giấu đồ chơi trước mặt trẻ, sau đó hỏi: "Đâu rồi?" và khuyến khích trẻ quan sát, tìm kiếm.
Nếu trẻ chưa tìm kiếm ngay, cha mẹ có thể gợi ý bằng cách chỉ vào hướng giấu, giúp trẻ tập trung vào khu vực đó.
Khi trẻ tìm thấy, cha mẹ hãy vui vẻ nói: "Đây rồi!" để tạo niềm vui và kích thích trẻ tham gia trò chơi nhiều hơn.
Từ Tư Duy Trực Quan Đến Tư Duy Hình Tượng
Nhận biết tính bất biến của sự vật là bước đệm giúp trẻ phát triển tư duy hình tượng, khả năng suy luận, phán đoán và giải quyết vấn đề. Khi trẻ nhận thức được rằng một vật không tự nhiên mất đi, trẻ sẽ dần hiểu được các khái niệm trừu tượng hơn, từ đó mở rộng nhận thức về thế giới xung quanh.
Trò Chơi Hỗ Trợ Giao Tiếp Và Nhận Thức
Ngoài trò chơi tìm đồ vật, cha mẹ có thể áp dụng các trò chơi khác để kích thích khả năng giao tiếp và phát triển trí tuệ:
Trò chơi "ú òa": Trò chơi này không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp mà còn hỗ trợ trẻ hiểu về tính bất biến của sự vật. Khi cha mẹ che mặt rồi mở ra và nói "Ú òa!", trẻ sẽ dần nhận thức được rằng dù không nhìn thấy gương mặt, cha mẹ vẫn ở đó.
Trò chơi bắt chước âm thanh: Khi chơi với trẻ, cha mẹ có thể tạo ra những âm thanh đơn giản như "ba ba", "măm măm" để khuyến khích trẻ bắt chước, từ đó giúp phát triển khả năng ngôn ngữ.
Kết Luận
Việc tạo tình huống giao tiếp không chỉ giúp trẻ chậm nói, tự kỷ phát triển nhận thức mà còn hỗ trợ xây dựng kỹ năng giao tiếp, tương tác xã hội. Cha mẹ cần kiên nhẫn, áp dụng các phương pháp sáng tạo để giúp trẻ hiểu về thế giới xung quanh, từ đó hỗ trợ quá trình phát triển trí tuệ một cách tự nhiên và hiệu quả.
