1. Đừng chỉ nhìn vào khiếm khuyết – hãy nhìn con như một tổng thể
Khi nuôi dạy trẻ đặc biệt như trẻ tự kỷ, tăng động, giảm chú ý, chậm phát triển, nhiều ba mẹ thường có xu hướng tập trung toàn bộ công sức vào phần mà con đang yếu nhất. Ví dụ, nếu con yếu về ngôn ngữ hoặc giao tiếp, ba mẹ sẽ chỉ tập trung phát triển riêng kỹ năng đó.
Việc làm này không sai – nhưng chưa đủ. Bởi trẻ là một cá thể tổng thể, cần được phát triển toàn diện về ngôn ngữ, giao tiếp, thể chất, tình cảm, xã hội và thẩm mỹ để có thể phục hồi tốt nhất và hòa nhập hiệu quả với cuộc sống.
2. Mỗi lĩnh vực là một mắt xích – bổ trợ và thúc đẩy nhau phát triển
Các lĩnh vực phát triển của trẻ không tồn tại tách biệt mà liên kết và hỗ trợ nhau. Ví dụ, khi phát triển vận động tinh như vẽ tranh, tô màu – trẻ không chỉ rèn tay mà còn có thể phát triển khả năng chú ý, tư duy hình ảnh và cả ngôn ngữ nếu ba mẹ cùng trò chuyện với con trong quá trình đó.
Hay khi ba mẹ chơi đóng vai, tương tác với con qua trò chơi khủng long – vừa giúp phát triển tri giác, vừa kích thích khả năng ngôn ngữ, vận động và cả khả năng tưởng tượng, sáng tạo.
3. Tận dụng sở thích của trẻ để can thiệp toàn diện
Giả sử con thích khủng long, ba mẹ có thể:
-
Mua mô hình khủng long cho con chơi để phát triển xúc giác, tri giác.
-
Cùng con vẽ, nặn, xé dán khủng long để phát triển vận động tinh.
-
Chơi trò “khủng long săn mồi” để phát triển vận động thô, kỹ năng xã hội, tương tác.
-
Trong lúc chơi, ba mẹ khéo léo nói chuyện, mô tả con vật để phát triển ngôn ngữ và giao tiếp.
Từ một sở thích nhỏ, ba mẹ hoàn toàn có thể mở rộng thành hoạt động phát triển đa lĩnh vực, giúp trẻ học mà chơi, chơi mà học.
4. Kết hợp linh hoạt giữa hoạt động động và tĩnh
Một trong những nguyên tắc quan trọng khi dạy trẻ đặc biệt là kết hợp hoạt động tĩnh – động linh hoạt. Ví dụ:
-
Sau khi con tô màu hay nghe kể chuyện (tĩnh), ba mẹ có thể chuyển sang chơi ném bóng, bắt chước tiếng con vật (động).
-
Việc thay đổi trạng thái này giúp con giữ hứng thú, tập trung tốt hơn và không bị nhàm chán.
5. Phát triển cảm nhận thẩm mỹ – lĩnh vực ba mẹ thường bỏ qua
Phát triển thẩm mỹ không chỉ là dạy con vẽ đẹp mà còn là nuôi dưỡng cảm nhận về cái đẹp, sự hài hoà và tinh tế. Ví dụ:
-
Khi đi dạo, ba mẹ hãy cho con quan sát cây cối, màu sắc hoa lá, cảm nhận vẻ đẹp tự nhiên quanh mình.
-
Nhìn chiếc lá rung rinh, hay chồi non nhú lên, cũng là lúc trẻ học được sự tinh tế, cảm nhận và kết nối với thế giới.
6. Phát triển thói quen tốt và hành vi xã hội qua giao tiếp hàng ngày
Khi dạy trẻ giao tiếp, ba mẹ cũng đừng quên lồng ghép việc rèn thói quen và hành vi xã hội tích cực như:
-
Chào hỏi khi gặp người quen.
-
Khoanh tay, cúi đầu lễ phép.
-
Mời ba mẹ khi ăn cơm.
-
Cảm ơn và xin lỗi đúng lúc.
Đây là những kỹ năng quan trọng giúp trẻ hòa nhập cộng đồng và trở thành một thành viên được yêu quý, tôn trọng.
7. Tác động toàn diện là cách nhanh nhất để trẻ phục hồi và hoà nhập
Mỗi lĩnh vực của trẻ đều có ảnh hưởng qua lại, hỗ trợ lẫn nhau. Vì vậy, tác động toàn diện là chìa khóa giúp trẻ:
-
Phục hồi nhanh hơn ở những mặt yếu.
-
Phát triển đồng đều, tự tin, độc lập.
-
Hoà nhập môi trường học tập và xã hội tốt hơn.
Kết luận
Ba mẹ cần tác động tới tất cả các lĩnh vực cho trẻ đặc biệt phát triển toàn diện và hoà nhập – đây không chỉ là lời khuyên, mà là kim chỉ nam trong hành trình đồng hành cùng con. Đừng chỉ nhìn vào điểm yếu của con, hãy nhìn thấy tiềm năng phát triển trong mọi khía cạnh và cùng con lớn lên một cách hạnh phúc, vững vàng.
