Chắc hẳn trong số chúng ta, khi phát hiện con có những dấu hiệu đặc biệt như tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ, tăng động giảm chú ý hay rối loạn phát triển, ai cũng sẽ trải qua giai đoạn lúng túng, lo lắng và hoang mang. Nhiều ba mẹ dù đã tìm đến bác sĩ, chuyên gia hay các trung tâm can thiệp, nhưng lại không được hướng dẫn cụ thể cách can thiệp tại nhà cho con như thế nào là đúng, là hiệu quả. Vậy nên, hôm nay tôi xin chia sẻ một trải nghiệm thực tế, rất đơn giản nhưng mang lại hiệu quả tuyệt vời, giúp các ba mẹ hiểu rõ: can thiệp tại nhà cho trẻ đặc biệt thực chất là như thế nào.
Câu chuyện của bé Bi và bài học can thiệp tại nhà
Nhà hàng xóm tôi có bé Bi – hơn 3 tuổi, được bác sĩ chẩn đoán là rối loạn phổ tự kỷ. Bé sống với bà, không ở cùng ba mẹ. Mặc dù đã đi học tại trung tâm can thiệp, nhưng bà của Bi vẫn chưa được hướng dẫn cách can thiệp tại nhà. Một hôm, bà sang hỏi tôi: “Ở nhà, thì làm gì để can thiệp cho cháu?”.
Sáng hôm đó, tôi cùng con trai 5 tuổi sang nhà bà chơi. Tôi thấy Bi đang lủi thủi một mình trong nhà, còn bà thì bận nấu ăn. Tôi gọi Bi ra chơi, bé không phản ứng, chỉ sờ đồ vật rồi chạy qua chạy lại.
Tôi liền bắt đầu một trò chơi rất đơn giản: dùng một chiếc ghế nhựa đặt giữa sân và bảo con trai mình – bé Ổn – nhảy qua. Bé Ổn chơi rất hào hứng, và tôi liên tục cổ vũ: “Giỏi quá! Nhảy tiếp nào!”. Sau đó, tôi dẫn bé Bi ra sân, bế bé đến xem anh Ổn đang chơi gì, rồi từ từ khuyến khích bé tham gia. Lúc đầu, Bi không biết nhảy, chỉ đứng lên ghế rồi nhảy xuống. Nhưng đó đã là một bước tiến lớn!
Tôi cổ vũ từng chút:
👉 “Bi đứng lên nào!”
👉 “Giỏi quá! Bi nhảy xuống nào!”
👉 “Đến lượt Bi nào!”
Chỉ vậy thôi, bé Bi cười, hưởng ứng và dần dần tham gia trò chơi một cách thích thú. Hai anh em chơi cùng nhau gần 15 phút rất vui vẻ. Bà của Bi ngạc nhiên lắm: “Sao hôm nay cháu nó chơi ngoan thế, vui thế?”. Tôi nói ngay: “Bà thấy chưa, đó là can thiệp đó ạ.”.
Can thiệp tại nhà – Không cần cầu kỳ, chỉ cần đúng cách
Nhiều ba mẹ nghĩ rằng “can thiệp” nghĩa là phải có bàn ghế, thẻ tranh, giáo cụ phức tạp. Nhưng thực tế, can thiệp tại nhà hiệu quả chính là từ những hoạt động hàng ngày, tự nhiên nhất. Như trong trò chơi với chiếc ghế:
✅ Bé học được kỹ năng chơi đến lượt
✅ Bé học từ vựng: “lên, xuống, nhảy, tay, chân, ngã...”
✅ Bé được kết nối với người khác, học cách giao tiếp qua ánh mắt, hành động và lời nói
✅ Bé được khích lệ, cổ vũ, tạo động lực để tiếp tục tương tác
Và khi trò chơi kết thúc, cả hai bé còn cùng nhau té nước, rửa chân, nghịch ngợm và học thêm rất nhiều từ mới như “rửa”, “tay”, “chân”, “bẩn”, “ngã”... Đó chính là cách dạy con thông qua cuộc sống thật.
Vậy, ba mẹ can thiệp tại nhà cho trẻ đặc biệt như thế nào?
1. Tận dụng mọi khoảnh khắc hàng ngày
-
Lúc chơi, lúc ăn, lúc tắm – đều là cơ hội để dạy con từ mới, hành vi, kỹ năng giao tiếp.
2. Chơi cùng con bằng những trò đơn giản
-
Không cần đồ chơi đắt tiền. Chỉ cần một chiếc ghế, một vũng nước... cũng có thể trở thành “phòng học tuyệt vời”.
3. Khuyến khích, cổ vũ tích cực
-
Mỗi hành động nhỏ bé làm được, hãy cổ vũ ngay: “Giỏi quá!”, “Con làm được rồi!”, “Cố lên nào!”
4. Cho con bắt chước anh chị, người lớn
-
Trẻ đặc biệt học qua quan sát và bắt chước. Hãy tạo cơ hội cho con được quan sát các hành động đúng và khuyến khích bé làm theo.
5. Không sợ bẩn, không sợ con ngã
-
Hãy để con được trải nghiệm, khám phá, đó là cách con hiểu thế giới và học cách giao tiếp với cuộc sống.
Lời kết: Ba mẹ là người can thiệp tốt nhất cho con mỗi ngày
Can thiệp tại nhà không cần chuyên môn cao, mà cần sự kiên trì, tình yêu thương và sự hiện diện mỗi ngày của ba mẹ. Dù con là trẻ tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ, tăng động hay rối loạn phát triển, thì sự đồng hành đúng cách của ba mẹ chính là điều quan trọng nhất giúp con tiến bộ từng ngày.
👉 Ba mẹ đừng quá lo lắng. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất. Hôm nay chơi 15 phút, ngày mai thêm 20 phút. Mỗi ngày là một bước tiến. Và can thiệp tại nhà chính là như vậy.
