Khi ba mẹ muốn phát triển kỹ năng nói cho trẻ, một trong những phương pháp quan trọng và hiệu quả chính là trò chuyện cùng con mỗi ngày. Tuy nhiên, trò chuyện như thế nào để giúp con không chỉ phát triển ngôn ngữ mà còn kích thích tư duy, lập luận và khả năng tương tác xã hội? Câu trả lời nằm ở cách đặt câu hỏi của ba mẹ trong quá trình giao tiếp với con.
1. Trẻ nhỏ (1–2 tuổi): Ưu tiên câu hỏi ngắn gọn, trực tiếp
Ở độ tuổi này, vốn từ vựng của trẻ còn hạn chế. Vì thế, ba mẹ nên:
-
Sử dụng câu hỏi ngắn gọn, dễ hiểu
-
Hỏi trực tiếp về sự vật, hiện tượng quen thuộc
-
Kết hợp với cử chỉ, điệu bộ sinh động
Ví dụ:
-
“Đây là cái gì?”
-
“Chân con đâu? Tay con đâu?”
-
“Mẹ đâu rồi? Bà đâu rồi?”
-
“Con có thích đi chơi không?”
-
“Ai đây nè?”
👉 Những câu hỏi này giúp trẻ dễ dàng trả lời và phản xạ lại. Đồng thời, cử chỉ vui tươi và ánh mắt trìu mến từ ba mẹ sẽ làm trẻ cảm thấy thích thú và muốn tương tác nhiều hơn.
2. Trẻ từ 3 tuổi trở lên: Chuyển sang câu hỏi mở để kích thích tư duy
Khi trẻ lớn hơn, ngôn ngữ và tư duy của trẻ cũng bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Đây là lúc ba mẹ nên chuyển từ câu hỏi "có/không" sang các câu hỏi mở như:
-
Vì sao?
-
Như thế nào?
-
Điều gì sẽ xảy ra nếu...?
Ví dụ:
-
“Làm thế nào mà con vẽ được bức tranh này đẹp vậy?”
-
“Hôm nay ở trường, cô giáo dạy con trò chơi gì?”
-
“Con thích mặc bộ nào đi học hôm nay?”
-
“Vì sao chúng ta cần phải ăn rau xanh?”
-
“Nếu con bị lạc đường, con sẽ làm gì?”
👉 Những câu hỏi này khơi gợi khả năng suy nghĩ, giải quyết vấn đề và chia sẻ kinh nghiệm sống của trẻ – đây là những nền tảng quan trọng cho tư duy ngôn ngữ và xã hội.
3. Câu hỏi kích thích suy đoán, tưởng tượng
Ngoài việc đặt câu hỏi theo sự kiện thực tế, ba mẹ cũng nên đưa ra những tình huống giả định để khuyến khích con suy đoán, tưởng tượng và lý giải.
Ví dụ:
-
“Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không tưới nước cho cây?”
-
“Nếu không chịu ăn cơm thì chuyện gì sẽ xảy ra?”
-
“Con nghĩ con thỏ thích ăn gì?”
-
“Con có biết điều gì đặc biệt về con gấu này không?”
👉 Đây là dạng câu hỏi giúp trẻ mở rộng khả năng tư duy trừu tượng và logic.
4. Câu hỏi để khuyến khích trẻ phản hồi và tương tác ngược
Giao tiếp không chỉ là ba mẹ hỏi và trẻ trả lời. Hãy giúp con học cách hỏi ngược lại, phản hồi lại trong giao tiếp:
Ví dụ:
-
“Mẹ vừa đọc xong câu chuyện rồi đó, con có muốn hỏi gì mẹ không?”
-
“Ba mẹ sắp đi ra ngoài rồi, con có điều gì muốn dặn mẹ không?”
-
“Con muốn hỏi lại mẹ điều gì về bức tranh này không?”
👉 Loại câu hỏi này giúp trẻ hình thành thói quen giao tiếp hai chiều – yếu tố rất quan trọng để trẻ tự tin, chủ động trong giao tiếp hàng ngày.
5. Lưu ý quan trọng khi đặt câu hỏi cho trẻ
-
Hỏi từng câu một, tránh dồn dập vì khả năng xử lý thông tin của trẻ còn hạn chế.
-
Luôn kiên nhẫn chờ đợi câu trả lời, dù trẻ mất nhiều thời gian để suy nghĩ.
-
Nếu trẻ chưa trả lời được, hãy gợi ý bằng phương án lựa chọn thay vì ép buộc.
-
Luôn dành phản hồi tích cực (gật đầu, mỉm cười, khen ngợi) để trẻ có động lực tương tác.
Kết luận
Cách đặt câu hỏi khi ba mẹ trò chuyện cùng trẻ chính là chiếc chìa khóa giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, tư duy và kỹ năng giao tiếp xã hội. Hãy biến những cuộc trò chuyện hàng ngày thành cơ hội học hỏi và gắn kết tuyệt vời giữa ba mẹ và con nhé!
