Ngôn ngữ là chiếc cầu nối quan trọng để trẻ giao tiếp, học hỏi và phát triển toàn diện. Tuy nhiên, để một đứa trẻ có thể hình thành và phát triển ngôn ngữ, cần có những cơ sở tự nhiên vững chắc. Vậy những cơ sở đó là gì? Ba mẹ hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây để hiểu rõ và đồng hành đúng cách cùng con trên hành trình phát triển ngôn ngữ nhé!
1. Thính giác – Cơ sở tiếp nhận ngôn ngữ đầu tiên
Một trong những cơ sở tự nhiên để trẻ có thể có ngôn ngữ chính là thính giác. Tai không chỉ giúp trẻ nghe âm thanh mà còn là cánh cửa đầu tiên để ngôn ngữ bước vào thế giới của trẻ.
-
Âm thanh đi qua tai ngoài, tai giữa, tai trong và đến vùng thính giác ở vỏ não để được xử lý.
-
Nếu hệ thống thính giác hoạt động bình thường, trẻ có thể nghe và học ngôn ngữ một cách tự nhiên.
-
Những trẻ bị khiếm thính hoặc mất thính lực cần được can thiệp sớm bằng máy trợ thính, cấy ốc tai điện tử... để tránh ảnh hưởng đến khả năng nói.
Lưu ý: Trẻ bị điếc hoàn toàn bẩm sinh, không tiếp nhận được âm thanh, sẽ không thể hình thành ngôn ngữ nói theo cách thông thường.
2. Não bộ – Trung tâm xử lý và tạo ra ngôn ngữ
Ngôn ngữ không chỉ dừng lại ở việc nghe – mà còn phải được xử lý và sản sinh. Hai vùng quan trọng trong não bộ đóng vai trò cốt lõi:
▸ Vùng Wernicke – Hiểu và tiếp nhận ngôn ngữ
Đây là khu vực giúp trẻ hiểu lời nói, câu hỏi, thông điệp mà người khác truyền tải. Nếu vùng này bị tổn thương, trẻ có thể nghe được nhưng không hiểu được nội dung.
▸ Vùng Broca – Tạo ra ngôn ngữ
Đây là vùng cho phép trẻ diễn đạt ý nghĩ thành lời nói. Nếu vùng này bị ảnh hưởng, trẻ hiểu được người khác nhưng gặp khó khăn trong việc nói ra, diễn đạt ý tưởng hoặc phát âm rõ ràng.
Ngoài hai vùng trên, hệ thần kinh trung ương và các neuron phải phát triển bình thường để trẻ có khả năng nghe – nói linh hoạt.
3. Hệ thống phát âm – Công cụ tạo ra lời nói
Để lời nói được phát ra một cách rõ ràng, trẻ cần có sự phối hợp hoàn hảo của 4 hệ cơ quan:
-
Hệ hô hấp: Phổi cung cấp luồng khí cần thiết cho việc phát âm. Trẻ bị viêm đường hô hấp thường nói yếu hoặc ngắt quãng.
-
Hệ tạo âm: Dây thanh quản rung tạo âm thanh khi luồng khí đi qua. Tổn thương dây thanh có thể làm trẻ nói khàn, mất tiếng.
-
Hệ cộng hưởng: Khoang miệng, khoang mũi, khoang hầu giúp khuếch đại âm thanh. Khi bị tổn thương (viêm xoang, tắc mũi), âm thanh bị biến dạng.
-
Hệ cấu âm: Gồm môi, lưỡi, răng, ngạc cứng – mềm… giúp hình thành các âm vị. Dị tật như sứt môi, hở hàm ếch, lưỡi ngắn… có thể khiến trẻ phát âm sai hoặc bị ngọng.
4. Thị giác và vận động tinh – Cơ sở cho kỹ năng đọc viết
Bên cạnh nghe – nói, ngôn ngữ còn bao gồm đọc – viết. Và để trẻ có thể đọc viết tốt, cần đảm bảo hai yếu tố cơ bản:
-
Thị giác: Mắt trẻ cần quan sát tốt để nhận diện mặt chữ, hình ảnh, ký hiệu ngôn ngữ.
-
Vận động tinh (tay): Trẻ cần điều khiển được bàn tay, ngón tay linh hoạt để cầm bút, viết, vẽ…
Những trẻ có vấn đề về thị giác hoặc kỹ năng vận động tinh thường gặp khó khăn trong học chữ, viết chữ và cần được hỗ trợ phù hợp.
Kết luận: Hiểu rõ cơ sở tự nhiên – bước đầu giúp con giỏi ngôn ngữ
Ngôn ngữ của trẻ không tự nhiên mà có. Nó dựa vào rất nhiều yếu tố nền tảng – từ thính giác, não bộ, hệ phát âm cho đến thị giác và vận động tay. Việc hiểu rõ những cơ sở tự nhiên để trẻ có thể có ngôn ngữ sẽ giúp ba mẹ:
-
Nhận diện sớm những bất thường ở trẻ
-
Tìm đúng hướng can thiệp khi cần thiết
-
Đồng hành cùng con hiệu quả hơn trong hành trình phát triển ngôn ngữ
👉 Nếu bạn đang lo lắng về khả năng nói, phát âm, nghe hiểu hay kỹ năng đọc viết của con – đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia để được tư vấn sớm. Can thiệp kịp thời là chìa khóa giúp con vươn lên mạnh mẽ!
