1. Vì sao ba mẹ cần giúp trẻ đặc biệt nhận ra chính mình?
Ở nhiều trẻ tự kỷ, tăng động, giảm chú ý hoặc chậm phát triển, khi được đánh giá mức độ nhận thức, có thể ba mẹ sẽ giật mình vì thấy rằng: con tuy 4 tuổi nhưng nhận thức chỉ ở mức của một trẻ 1 – 2 tuổi. Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất cho thấy điều đó chính là trẻ chưa nhận ra được bản thân mình là ai.
Ví dụ, khi ba mẹ hỏi "Bi đâu?" – dù "Bi" là tên của con – thì con lại chỉ vào ông, bà, bố hoặc mẹ. Điều đó chứng tỏ rằng trẻ chưa có sự nhận diện về chính mình, chưa phân biệt được giữa bản thân và những người xung quanh.
Vì vậy, ba mẹ hãy giúp trẻ đặc biệt nhận ra chính mình trước tiên, vì đó là nền tảng để trẻ phát triển các kỹ năng nhận thức, ngôn ngữ, cảm xúc và hòa nhập sau này.
2. Dấu hiệu trẻ chưa nhận ra bản thân là một cá thể độc lập
-
Trẻ không phản ứng khi được gọi tên.
-
Trẻ không thể chỉ vào mình khi được hỏi "Con đâu?" hoặc "Bi đâu?".
-
Trẻ nhầm lẫn giữa mình và người khác khi xem ảnh hoặc nhìn gương.
-
Trẻ không có phản ứng rõ ràng với hình ảnh của chính mình.
Những dấu hiệu này cho thấy trẻ chưa có khả năng phân biệt “mình là ai” và “người khác là ai”. Đó là một phần rất quan trọng trong sự phát triển bản sắc cá nhân – điều mà trẻ đặc biệt cần được hỗ trợ.
3. Ba mẹ nên làm gì để giúp trẻ đặc biệt nhận ra chính mình?
✅ Sử dụng gương và chỉ dẫn trực tiếp:
-
Dắt con đến trước gương, chỉ vào hình ảnh phản chiếu và nói: “Bi này, Bi của mẹ này”.
-
Đặt tay con lên ngực con, vừa chỉ vừa nói tên con rõ ràng, chậm rãi, nhiều lần mỗi ngày.
✅ Nhận diện qua tranh ảnh cá nhân:
-
In ảnh con và các thành viên trong gia đình, chỉ từng người và gọi tên.
-
Dạy con phân biệt “con” và “bố”, “mẹ”, “ông”, “bà”, từng bước một.
✅ Chỉ vào cơ thể của con:
-
Hỏi “Bi đâu?”, rồi nhẹ nhàng đặt tay con lên ngực con để tạo sự kết nối giữa từ và hành động.
-
Có thể sử dụng giọng điệu vui vẻ, ánh mắt và cử chỉ thân mật để con hứng thú hơn.
✅ So sánh và phân biệt với người khác:
-
Sau khi trẻ nhận ra chính mình, hãy dạy thêm: “Đây là mẹ”, “Đây là bố”, “Đây là bà” để trẻ phân biệt.
-
Tăng cường các trò chơi nhận diện như ghép ảnh – tên, ghép hình với gương mặt thật…
4. Khi trẻ đã nhận ra chính mình, hành trình phát triển nhận thức sẽ rộng mở
Khi trẻ đã biết “Con là con”, trẻ mới có khả năng nhận diện những người xung quanh, sự vật – hiện tượng, cảm xúc và các khái niệm xã hội. Đây là bước đệm nền tảng để phát triển ngôn ngữ, tư duy và kỹ năng giao tiếp sau này.
Không nên vội vã ép con học những điều “cao siêu” khi con chưa phân biệt được chính mình với người khác. Hãy bắt đầu từ điều đơn giản nhưng có ý nghĩa vô cùng to lớn: giúp trẻ đặc biệt nhận ra chính mình.
✅ Kết luận
Ba mẹ hãy giúp trẻ đặc biệt nhận ra chính mình – đó là bước khởi đầu quan trọng trong hành trình đồng hành cùng con phát triển. Trẻ cần được hướng dẫn kiên nhẫn, yêu thương và lặp đi lặp lại mỗi ngày để từng chút một khơi dậy khả năng nhận thức của chính mình.
Hành trình phục hồi của trẻ đặc biệt bắt đầu từ việc trẻ biết "Con là ai?"
Ba mẹ chính là người thầy đầu tiên, người đồng hành kiên cường và yêu thương nhất trên con đường ấy.
