1. Trẻ nhỏ hiểu nhiều hơn những gì ba mẹ nghĩ
Thưa ba mẹ, nhiều người trong chúng ta thường cho rằng trẻ mầm non, đặc biệt là những em bé có nhu cầu đặc biệt, còn quá nhỏ để hiểu được thế giới xung quanh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, trẻ nhỏ có khả năng tiếp thu vô cùng nhanh nhạy. Từng lời nói, từng hành động của ba mẹ và người lớn đều in sâu vào tâm trí trẻ như những chân lý đầu đời. Trẻ tin tưởng tuyệt đối vào thế giới của người lớn và sẵn sàng bắt chước tất cả – dù là điều tốt hay điều xấu.
Vì vậy, ba mẹ chính là tấm gương sống động mà trẻ quan sát và học theo mỗi ngày. Mọi hành vi, mọi lời dạy dỗ, dù vô tình hay cố ý, đều góp phần xây dựng nên hệ thống nhận thức và nhân cách của con.
2. Hình tượng tưởng tượng – chất liệu nuôi dưỡng trí tưởng tượng
Trẻ nhỏ thường yêu thích các nhân vật như công chúa, hoàng tử, ông già Noel, bà tiên… Thế giới kỳ ảo đó không chỉ mang lại niềm vui mà còn nuôi dưỡng khả năng tưởng tượng – một năng lực nền tảng quan trọng cho sự sáng tạo, tư duy và phát triển ngôn ngữ sau này.
Ba mẹ hãy khuyến khích con tin vào những thế giới đầy màu sắc ấy. Khi trẻ tin vào những nhân vật tốt đẹp, tâm hồn trẻ cũng dần hình thành niềm tin vào những điều tích cực, nhân hậu.
Tuy nhiên, điều quan trọng là ba mẹ cần kết nối trí tưởng tượng của con với thực tế xã hội. Khi con lớn dần và bắt đầu đặt ra những câu hỏi, ba mẹ nên đồng hành và dẫn dắt con nhận thức đúng mà không làm tổn thương đến lòng tin trong trẻ.
Ví dụ: Khi con hỏi về nhiều ông già Noel
Một em bé 6 tuổi từng hỏi mẹ: “Tại sao lại có nhiều ông già Noel? Trong truyện chỉ có một ông thôi mà?”. Câu trả lời khéo léo của mẹ là: “Vì có quá nhiều bạn nhỏ trên khắp thế giới đều mong nhận quà, nên ông già Noel cần có thật nhiều người giúp việc để kịp trao quà cho các bạn”.
Lời giải thích này không làm mất đi hình tượng kỳ diệu trong mắt trẻ, đồng thời vẫn khơi gợi sự cảm thông và hiểu biết xã hội.
3. Cẩn trọng với lời nói và thông tin tiêu cực
Có những tình huống thực tế, như thiên tai, mất mát, mà người lớn phải đối diện. Tuy nhiên, khi chia sẻ với trẻ, ba mẹ cần chọn lọc ngôn ngữ và giải thích bằng sự dịu dàng, bảo vệ tâm hồn non nớt của trẻ.
Chẳng hạn, một em bé vô tình xem bản tin về một lớp học bị lũ cuốn trôi và thắc mắc: “Tại sao các cô lại khóc?”. Thay vì nói sự thật đau lòng, người mẹ đã lựa chọn nói rằng: “Vì mưa bão to, đường ngập, cây đổ nên các bạn không đến lớp được. Các cô nhớ các bạn quá nên buồn và khóc”.
Lời giải thích ấy vừa nhẹ nhàng, vừa đúng sự thật theo một cách không gây tổn thương, giúp con duy trì sự an toàn trong cảm xúc và lòng tin vào thế giới.
4. Tuyệt đối tránh dọa dẫm và gieo nỗi sợ hãi cho con
Nhiều ba mẹ vẫn vô tình sử dụng những câu nói như:
-
“Con hư là công an bắt”
-
“Khóc nữa là mẹ khâu mồm đấy”
-
“Không nghe lời là chặt tay, chặt chân”
Những lời nói này có thể khiến trẻ sợ hãi tạm thời nhưng để lại hệ quả lâu dài: trẻ mất niềm tin vào người lớn, trở nên lo âu, hoặc tệ hơn – bắt chước lại hành vi tiêu cực đó với người khác.
Chúng ta không nên gieo vào tâm trí trẻ những hình tượng sai lệch, méo mó. Mỗi lời nói, mỗi cách xử lý tình huống đều góp phần định hình nhân cách và cảm xúc cho con.
5. Ba mẹ – người kiến tạo hình tượng đầu đời cho trẻ
Trong gia đình, ba mẹ là những người đầu tiên và có ảnh hưởng sâu sắc nhất đến quá trình hình thành nhân cách và trí tưởng tượng của trẻ. Vì vậy:
-
Hãy luôn cư xử nhẹ nhàng, tích cực trước mặt con.
-
Tránh để trẻ chứng kiến cảnh cãi vã, bạo lực gia đình.
-
Luôn giữ cho con một hình ảnh tích cực về những người con tin yêu: ba mẹ, thầy cô, bác sĩ, công an...
-
Nuôi dưỡng trí tưởng tượng bằng những câu chuyện cổ tích, trò chơi giả vờ, và khơi gợi sáng tạo trong suy nghĩ hàng ngày.
Kết luận
Ba mẹ hãy xây dựng hình tượng nhận cách đúng cho trẻ, phát triển trí tưởng tượng của trẻ – đó không chỉ là việc kể chuyện hay tạo không gian chơi cho con, mà là một quá trình đồng hành, định hướng tinh tế và yêu thương mỗi ngày. Khi được lớn lên trong một môi trường tích cực, an toàn và sáng tạo, trẻ sẽ phát triển toàn diện cả về tư duy, cảm xúc và hành vi.
