Chúng ta đều biết rằng, ở lứa tuổi mầm non, trẻ còn rất non nớt cả về nhận thức lẫn kỹ năng. Chính vì thế, trong quá trình sinh hoạt và học tập hằng ngày, việc trẻ mắc lỗi, làm sai hoặc chưa hoàn thiện một hành động nào đó là điều vô cùng bình thường. Tuy nhiên, ba mẹ không nên chê bai trẻ khi con làm sai điều gì, thay vào đó, hãy nhẹ nhàng hướng dẫn con để con nhận thức và hoàn thiện kỹ năng của mình. Đây là cách ứng xử vừa nhân văn, vừa hiệu quả trong giáo dục sớm cho trẻ.
1. Vì sao không nên chê bai trẻ khi con làm sai?
Tâm lý của trẻ mầm non rất dễ bị tổn thương. Trẻ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ những nhận xét của người lớn, đặc biệt là cha mẹ – những người mà trẻ yêu thương và tin tưởng nhất. Khi bị chê bai, trẻ có thể:
-
Mất tự tin vào bản thân.
-
Hình thành cảm giác tự ti, sợ sai và không dám thể hiện bản thân.
-
Dần trở nên rút lui, nhút nhát, không còn chủ động trong các hoạt động học tập, vui chơi hay giao tiếp.
-
Giảm hứng thú trong việc khám phá và học hỏi thế giới xung quanh.
2. Hậu quả lâu dài khi trẻ thường xuyên bị chê bai
Việc bị chê bai liên tục trong thời thơ ấu có thể để lại dấu ấn tâm lý tiêu cực lâu dài, ảnh hưởng đến cả hành vi và mối quan hệ giữa con với ba mẹ:
-
Trẻ ngại giao tiếp, không muốn chia sẻ với ba mẹ vì sợ bị mắng.
-
Tự hình thành khoảng cách vô hình, khiến con cảm thấy ba mẹ không hiểu và không tin tưởng mình.
-
Trẻ ngại thử thách, ngại bắt đầu những điều mới mẻ vì sợ thất bại.
-
Gây ra mâu thuẫn ngầm trong gia đình, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của con.
3. Ba mẹ nên làm gì thay vì chê bai con?
Thay vì la mắng hay chê bai, sự động viên, khuyến khích và hướng dẫn nhẹ nhàng sẽ giúp con học được nhiều hơn từ lỗi sai. Dưới đây là một vài ví dụ cụ thể:
✏️ Khi con tô màu lem nhem:
Thay vì nói: “Sao con tô xấu thế!”, ba mẹ có thể nói:
“Con tô bức tranh này rất đẹp rồi! Lần sau, con hãy tô nhẹ tay hơn và cố gắng tô trong hình để tranh đẹp hơn nữa nhé!”
🎵 Khi con hát sai lời bài hát:
Thay vì ngắt lời và sửa ngay lập tức, hãy để con hát xong, sau đó nói:
“Con hát hay quá! Có một đoạn mình hát nhầm lời một chút, để mẹ hát lại cùng con nhé, lần sau mình hát đúng sẽ hay hơn nữa đó!”
💧 Khi con làm vỡ đồ:
Thay vì trách mắng: “Con hậu đậu quá!”, ba mẹ hãy phản ứng nhẹ nhàng:
“Con có sao không? Mảnh vỡ có thể làm con đau đấy. Lần sau mình cầm cẩn thận hơn nhé!”
👶 Khi con giúp trông em nhưng để em nghịch bẩn:
Thay vì nổi giận: “Con không trông em cẩn thận gì cả!”, hãy động viên:
“Hôm nay con đã giúp bố mẹ trông em rất tốt rồi, cảm ơn con! Lần sau con nhớ để ý kỹ hơn một chút, nếu thấy nguy hiểm thì gọi bố mẹ ngay nhé.”
4. Lời khuyên dành cho ba mẹ
-
Kiên nhẫn: Trẻ em cần thời gian để học hỏi và rèn luyện. Sai sót là một phần của quá trình đó.
-
Đặt mình vào vị trí của trẻ: Con đang học, chưa hoàn thiện – đó là điều hoàn toàn bình thường.
-
Xây dựng môi trường tích cực: Hãy biến ngôi nhà thành nơi con được yêu thương, hỗ trợ và phát triển toàn diện.
-
Tôn trọng cảm xúc và nỗ lực của trẻ: Điều này giúp con cảm thấy mình có giá trị và được công nhận.
Kết luận
Ba mẹ không nên chê bai trẻ khi con làm sai điều gì, mà thay vào đó hãy nhẹ nhàng hướng dẫn để con nhận thức và hoàn thiện kỹ năng. Một lời động viên đúng lúc có thể mở ra cho con cả một thế giới mới, còn một lời chê bai thiếu suy nghĩ có thể đóng sập cánh cửa khám phá của trẻ. Hãy là người bạn đồng hành, người thầy nhẹ nhàng và người cha mẹ hiểu con nhất, để mỗi bước đi của con là một hành trình lớn lên đầy yêu thương và tự tin.
