Trong những năm đầu đời, trẻ phát triển qua từng giai đoạn với các hoạt động chủ đạo khác nhau. Hiểu được điều này sẽ giúp ba mẹ đồng hành cùng con hiệu quả hơn, đặc biệt là trong việc kích thích khả năng sáng tạo của trẻ thông qua vui chơi – một hoạt động không thể thiếu trong thời kỳ mầm non.
Các giai đoạn phát triển và hoạt động chủ đạo của trẻ mầm non
Ở năm đầu tiên, trẻ chủ yếu giao tiếp xúc cảm với người lớn, đặc biệt là mẹ. Con kết nối với thế giới xung quanh thông qua ánh mắt, giọng nói và vòng tay ấm áp của ba mẹ.
Từ 1 đến 3 tuổi, trẻ bắt đầu chơi với đồ vật. Đây là giai đoạn con khám phá thế giới bằng cách quan sát, chạm, nắm, ném và sắp xếp những món đồ trong tầm tay.
Đến độ tuổi từ 3 đến 6 tuổi, hoạt động vui chơi trở thành hoạt động chủ đạo. Trẻ học hỏi, phát triển tư duy, ngôn ngữ, cảm xúc và kỹ năng xã hội thông qua những trò chơi tự nghĩ ra, mô phỏng, đóng vai, tưởng tượng…
Vì sao không nên cung cấp quá nhiều đồ chơi cho trẻ?
Ngày nay, ba mẹ rất quan tâm đến việc cho con chơi – từ chơi cùng con, chơi với bạn bè đến việc đầu tư mua sắm thật nhiều đồ chơi. Tuy nhiên, việc cung cấp quá nhiều đồ chơi đôi khi lại không giúp ích mà còn cản trở khả năng sáng tạo tự nhiên của trẻ.
👉 Khi có ít đồ chơi, trẻ buộc phải:
-
Tự nghĩ ra cách chơi mới.
-
Sáng tạo ra đồ vật thay thế.
-
Kết hợp các vật dụng đời thường để tạo nên những món đồ chơi theo trí tưởng tượng.
Đó chính là lúc khả năng tư duy, linh hoạt, sáng tạo, giải quyết vấn đề... được kích hoạt và phát triển mạnh mẽ.
Ví dụ cụ thể về sự sáng tạo của trẻ khi thiếu đồ chơi
-
Chơi bán hàng: Không có tiền giả? Trẻ xé giấy làm tiền! Giấy nhỏ là tiền lẻ, giấy to là tiền chẵn. Lá cây cũng được dùng thay tiền – lá nhỏ là tiền lẻ, lá to là tiền chẵn, lá rách là “tiền hỏng”.
-
Chơi nấu ăn: Không có bộ đồ chơi nấu ăn? Trẻ dùng viên gạch làm bếp, lon bia cũ làm nồi, vụn xốp trắng làm gạo…
-
Làm đèn Trung thu: Không được mua đèn lồng? Trẻ tự chế đèn từ lon bia cũ, bóng bay, que tre và nến.
-
Chơi chú bộ đội: Không có súng đồ chơi? Trẻ dùng vợt cầu lông, dây buộc để giả làm súng, hoặc chỉ cần động tác là đã hóa thân thành bộ đội.
Chính những thiếu thốn về đồ chơi lại mở ra cánh cửa tưởng tượng phong phú của trẻ, từ đó kích thích mạnh mẽ sự sáng tạo, linh hoạt và chủ động.
Tận dụng hoàn cảnh để phát huy trí tưởng tượng
Ba mẹ 8x, 9x hay ông bà chúng ta – từng lớn lên trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn đồ chơi – lại có tuổi thơ vô cùng phong phú.
Chúng ta từng dùng:
-
Thân tàu lá chuối làm súng.
-
Hoa dại làm bó hoa cho cô dâu.
-
Khăn trải bàn của mẹ làm khăn voan.
-
Những trò dân gian như ô ăn quan, chơi khăng, chơi đáo…
👉 Trẻ em hiện nay dù sống trong điều kiện vật chất tốt hơn nhưng nếu được tạo điều kiện để thiếu một cách có chủ đích, các con sẽ tự phát huy tối đa trí tưởng tượng và sáng tạo, mà không cần sự “dư thừa” từ người lớn.
Gợi ý cho ba mẹ khi lựa chọn đồ chơi cho con
-
Chỉ nên cung cấp lượng đồ chơi vừa phải, phù hợp độ tuổi và nhu cầu phát triển của trẻ.
-
Ưu tiên đồ chơi mở – dễ biến hóa và kết hợp linh hoạt.
-
Khuyến khích trẻ sử dụng vật liệu tự nhiên, tái chế trong sinh hoạt hằng ngày.
-
Cùng chơi với con, khơi gợi ý tưởng và dẫn dắt thay vì đáp ứng sẵn.
Tạm kết
Việc không cung cấp quá nhiều đồ chơi cho con không có nghĩa là làm con thiếu thốn, mà chính là tạo khoảng trống để trí tưởng tượng và sự sáng tạo được phát triển mạnh mẽ. Trẻ càng ít phụ thuộc vào đồ chơi có sẵn, càng chủ động và linh hoạt trong các tình huống – điều này rất quan trọng với trẻ tự kỷ, trẻ tăng động giảm chú ý, giúp các con phát triển toàn diện hơn cả về trí tuệ lẫn cảm xúc.
👉 Hãy cùng con tận hưởng tuổi thơ trọn vẹn, giản dị mà sáng tạo, để mỗi trò chơi đều là một bước tiến mới trong hành trình trưởng thành của con!
