Tôi đã nhận được một câu hỏi rất điển hình từ một phụ huynh có con sinh năm 2019, hiện tại đã được 6 tuổi và đang chuẩn bị bước vào lớp 1. Điều khiến ba mẹ băn khoăn là: “Con mới chỉ nói được một vài từ đơn lẻ, vậy có nên cho con học lớp tiền tiểu học để chuẩn bị vào lớp 1 không?”
Câu hỏi tưởng chừng đơn giản nhưng lại mở ra nhiều vấn đề cần được đánh giá lại một cách nghiêm túc và khoa học. Trong bài viết này, tôi xin chia sẻ từ góc độ chuyên gia ngôn ngữ và phát triển trẻ đặc biệt.
1. Ngôn ngữ của trẻ 6 tuổi mới chỉ có 1–2 từ: Đây là dấu hiệu chậm phát triển
nghiêm trọng
Việc một trẻ 6 tuổi chỉ mới nói được 1–2 từ là biểu hiện chậm phát triển ngôn ngữ ở mức độ nặng. Với mốc tuổi này, một trẻ phát triển bình thường phải có khả năng:
-
Nói được câu dài, rõ ràng, ngữ pháp đơn giản đúng cấu trúc
-
Giao tiếp mạch lạc, trả lời câu hỏi, kể chuyện ngắn
-
Hiểu lời nói, thực hiện chỉ dẫn hai bước trở lên
Nếu trẻ mới chỉ dừng lại ở mức có một vài từ đơn, thì khả năng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ hiểu đều rất thấp, có thể chỉ tương đương trẻ 16–20 tháng tuổi. Trong trường hợp này, việc học kiến thức tiền tiểu học là không khả thi.
2. Vì sao không nên dạy kiến thức tiền tiểu học trong giai đoạn này?
Chương trình tiền tiểu học đòi hỏi trẻ có các kỹ năng nền tảng như:
-
Hiểu lời hướng dẫn
-
Biết gọi tên, mô tả sự vật
-
Có khả năng chú ý, ghi nhớ, bắt chước, trả lời
-
Giao tiếp bằng lời nói và hành vi
Trong khi đó, nếu khả năng ngôn ngữ của trẻ chỉ đang ở mức dưới 2 tuổi, thì việc dạy chữ cái, số đếm, toán học… chẳng khác nào “xây nhà mà chưa có móng”.
Ví dụ, nếu trẻ đang ở mức phát triển ngôn ngữ của trẻ 18 tháng tuổi, thì việc học chương trình của trẻ 5–6 tuổi là điều hoàn toàn không thực tế.
3. Điều quan trọng cần làm: Đánh giá phát triển toàn diện cho trẻ
Thay vì vội vàng cho con học chữ, học số, ba mẹ cần đưa con đi đánh giá phát triển toàn diện tại các trung tâm chuyên môn để xác định:
-
Ngôn ngữ nói – ngôn ngữ hiểu của con đang ở mức tháng tuổi nào?
-
Nhận thức, tư duy, chú ý – ghi nhớ ra sao?
-
Khả năng vận động tinh – vận động thô?
-
Kỹ năng xã hội, kỹ năng tự phục vụ và giải quyết vấn đề?
-
Có rối loạn giác quan, hành vi hay đặc điểm tự kỷ không?
Việc đánh giá kỹ lưỡng sẽ là cơ sở khoa học duy nhất để xác định hướng can thiệp phù hợp cho trẻ.
4. Ba mẹ cần nhìn lại vai trò của mình trong hành trình phát triển của con
Một câu hỏi cần đặt ra: Vì sao đến khi con 6 tuổi, chỉ nói được 1–2 từ, ba mẹ mới thật sự lo lắng?
Liệu suốt 5–6 năm đầu đời, ba mẹ đã quan sát, ghi nhận và hỗ trợ đúng cách cho sự phát triển của con chưa?
Giai đoạn từ 0–6 tuổi là giai đoạn vàng để phát triển não bộ, trong đó phát triển ngôn ngữ đóng vai trò then chốt để con:
-
Học giao tiếp
-
Phát triển trí tuệ
-
Hòa nhập xã hội
-
Chuẩn bị sẵn sàng cho học tập
Nếu bỏ lỡ giai đoạn vàng này, trẻ sẽ giảm khả năng bắt kịp bạn bè trong môi trường học đường sau này, và việc can thiệp cũng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.
5. Kết luận: Bé 6 tuổi mới nói được 1–2 từ thì KHÔNG nên cho học kiến thức tiền tiểu học
Thay vì dạy chữ, số, kỹ năng học đường, điều trẻ cần nhất lúc này là:
-
Can thiệp chuyên sâu để phát triển ngôn ngữ và nhận thức
-
Gia đình đồng hành đúng cách, kiên trì, bài bản
-
Đưa trẻ về đúng mốc phát triển trước khi nghĩ đến việc học tập như các bạn cùng trang lứa
Chỉ khi nền tảng ngôn ngữ và tư duy được củng cố, trẻ mới có thể tiếp cận với chương trình học tiền tiểu học và lớp 1 một cách hiệu quả.
👉 Ba mẹ cần làm gì ngay hôm nay?
-
Đưa con đi đánh giá phát triển toàn diện
-
Tìm hiểu kỹ về can thiệp sớm cho trẻ chậm phát triển ngôn ngữ
-
Thay đổi tư duy từ “dạy chữ” sang “dạy phát triển ngôn ngữ và giao tiếp”
-
Chủ động học hỏi, đồng hành và phối hợp với chuyên gia
Ba mẹ là người giữ vai trò quyết định trong quá trình hồi phục và phát triển của trẻ.
Hãy bắt đầu đúng, bắt đầu kịp thời, để con có cơ hội tốt nhất trên hành trình trưởng thành!
