Một trong những mối quan tâm hàng đầu của ba mẹ hiện nay là: "Liệu con mình có dấu hiệu tự kỷ không?". Một trong những biểu hiện thường thấy ở trẻ tự kỷ chính là giao tiếp mắt kém hoặc không có giao tiếp mắt. Tuy nhiên, tự kỷ thường được chẩn đoán rõ ràng sau 3 tuổi, nên rất nhiều ba mẹ lo lắng khi con còn nhỏ, đặc biệt là trong năm đầu đời, không biết con có phát triển bình thường hay không.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về giao tiếp mắt của trẻ bình thường qua các mốc tháng tuổi, để ba mẹ có thể tự đánh giá và theo dõi sự phát triển của con.
1. Giao tiếp mắt ở trẻ sơ sinh (0 – 3 tháng tuổi)
Ngay từ giai đoạn sơ sinh, trẻ đã có những biểu hiện sớm của giao tiếp mắt. Vào khoảng hơn 1 tháng tuổi, bé đã biết nhìn vào mặt người đối diện, đặc biệt là khi được nói chuyện, gọi tên nhẹ nhàng hoặc hát ru.
Một trong những biểu hiện quan trọng trong giai đoạn này là hiện tượng "hóng chuyện" – bé sẽ nhìn chăm chú, mặt hớn hở, cười, và có thể khua tay chân khi người lớn tương tác với mình.
Đây chính là hành vi giao tiếp mắt đầu tiên, cho thấy bé có khả năng tương tác xã hội và chú ý đến người khác – nền tảng rất quan trọng trong phát triển ngôn ngữ và kỹ năng xã hội sau này.
2. Giai đoạn 3 – 6 tháng tuổi: Nhìn khi được gọi tên
Từ 3 đến 6 tháng tuổi, khả năng chú ý của trẻ được cải thiện rõ rệt.
Lúc này, khi ba mẹ hoặc người chăm sóc gọi tên bé, bé đã biết dừng lại và quay đầu nhìn về phía người gọi.
Đây là biểu hiện cho thấy trẻ bắt đầu hình thành chú ý chung và duy trì giao tiếp mắt có chủ đích – một bước phát triển quan trọng trong kỹ năng tương tác xã hội.
3. Giai đoạn 6 – 9 tháng tuổi: Ngừng hoạt động khi được gọi tên
Trong giai đoạn này, dù đang chơi hay vận động, khi được gọi tên, bé sẽ dừng lại và quay đầu lại nhìn.
Khả năng này thể hiện rằng bé đã nhận biết rõ ràng tên gọi của mình và có thể tạm dừng hành động để hướng về người đối thoại – một biểu hiện rất tích cực của giao tiếp mắt và sự chú ý có kiểm soát.
4. Giai đoạn 9 – 12 tháng tuổi: Đáp ứng với tên gọi và biết chỉ trỏ
Đến khoảng 12 tháng tuổi, trẻ bình thường không chỉ quay lại khi được gọi tên mà còn biết chỉ tay để yêu cầu hoặc chia sẻ điều gì đó với người lớn.
Hành động chỉ trỏ kết hợp với nhìn người đối diện là một biểu hiện rõ ràng cho thấy bé đang phát triển kỹ năng chú ý chung (joint attention) – yếu tố cốt lõi của phát triển ngôn ngữ và giao tiếp sau này.
5. Giao tiếp mắt kém – có phải trẻ tự kỷ?
Nhiều ba mẹ thắc mắc: "Nếu con ít giao tiếp mắt, có phải con tự kỷ không?"
Thực tế, giao tiếp mắt kém là một dấu hiệu cảnh báo, nhưng không phải là yếu tố chẩn đoán duy nhất.
Điều quan trọng là phải theo dõi toàn bộ quá trình phát triển theo từng mốc tháng tuổi, và so sánh với các mốc phát triển bình thường như đã nêu trên.
Nếu con có đầy đủ các biểu hiện giao tiếp mắt phù hợp với độ tuổi, ba mẹ có thể yên tâm rằng khả năng con bị tự kỷ là rất thấp.
Tuy nhiên, nếu con chậm giao tiếp mắt, không có phản ứng với tên gọi, không hóng chuyện hoặc không biết chỉ trỏ sau 12 tháng tuổi, ba mẹ nên đưa con đi thăm khám sớm để được đánh giá chuyên sâu.
✅ Kết luận
Giao tiếp mắt của trẻ bình thường qua các mốc tháng tuổi là chỉ số rất quan trọng để ba mẹ theo dõi sự phát triển của con.
Việc nắm rõ các mốc này giúp ba mẹ yên tâm hơn và có thể phát hiện sớm những bất thường trong tương tác xã hội, từ đó hỗ trợ kịp thời cho con nếu cần.
Nếu ba mẹ cần thêm tài liệu hoặc hỗ trợ đánh giá về tình trạng phát triển của trẻ, hãy để lại bình luận hoặc liên hệ với chuyên gia nhé!
