Trẻ nói một mình – hiện tượng quen thuộc nhưng không nên xem nhẹ
Thưa ba mẹ, nhiều người thường thắc mắc: "Liệu trẻ tự kỷ và trẻ mầm non bình thường đều có hành vi nói một mình thì có gì đáng lo?" Câu hỏi này hoàn toàn chính đáng, bởi hành vi nói một mình ở trẻ nhỏ có thể là một phần bình thường trong quá trình phát triển, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm các rối loạn như tự kỷ, chậm phát triển ngôn ngữ nếu không phù hợp với ngữ cảnh và tình huống.
Vậy sự khác biệt giữa trẻ tự kỷ và trẻ mầm non bình thường khi con tự nói một mình là gì? Ba mẹ cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Trẻ mầm non bình thường nói một mình – biểu hiện của tưởng tượng và vai chơi
Đối với trẻ mầm non phát triển bình thường, việc nói một mình khi chơi là hoàn toàn tự nhiên và có lợi cho sự phát triển ngôn ngữ, tư duy cũng như trí tưởng tượng. Trẻ thường nói những câu có liên quan trực tiếp đến hoạt động hoặc đồ chơi đang tương tác. Ví dụ:
-
Khi chơi ô tô, trẻ có thể tự phát ra âm thanh: "vroom vroom", "pi pi", "lên dốc rồi!"
-
Khi chơi búp bê, trẻ có thể nói: "Nào, mẹ đút cho bé ăn nhé!" hoặc "Bác sĩ khám cho búp bê đi nào!"
👉 Đây là hình thức ngôn ngữ vai chơi (play talk), giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ theo ngữ cảnh, kết nối chặt chẽ giữa hành động – lời nói – tưởng tượng.
Trẻ tự kỷ nói một mình – biểu hiện không phù hợp ngữ cảnh
Ngược lại, đối với trẻ tự kỷ hoặc trẻ có rối loạn phát triển, hành vi nói một mình thường mang những đặc điểm rất khác:
-
Trẻ nói lặp đi lặp lại một câu không liên quan đến hành động đang thực hiện. Ví dụ: đang chơi xếp hình nhưng lại đọc to một đoạn quảng cáo trên tivi.
-
Trẻ có thể nhại lại một câu trong phim hoạt hình đã từng xem, như: “Hôm nay chúng mình đến nhà bác gấu nào!”
-
Các câu nói không ăn khớp với ngữ cảnh, sai lệch ngữ nghĩa, không phản ánh hành động, vai chơi hay tình huống thực tế.
💡 Đây là dạng ngôn ngữ lặp lại (echolalia) – một trong những dấu hiệu thường thấy ở trẻ tự kỷ, cho thấy trẻ gặp khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp thực tế và linh hoạt.
Ba mẹ cần làm gì khi thấy trẻ hay nói một mình?
✅ Nếu con đang nói một mình với nội dung phù hợp với đồ chơi, tình huống – ba mẹ hoàn toàn có thể yên tâm. Hành vi này giúp con rèn luyện ngôn ngữ, tư duy vai chơi, sáng tạo.
⚠️ Nhưng nếu con nói những câu không liên quan, lặp lại lời nói trong phim, thiếu tương tác, ít nhìn mặt ba mẹ khi gọi, thì ba mẹ nên đưa con đi đánh giá phát triển sớm để có hướng can thiệp phù hợp.
Kết luận
Việc phân biệt sự khác biệt giữa trẻ tự kỷ và trẻ mầm non bình thường khi con tự nói một mình giúp ba mẹ kịp thời nhận biết, đồng hành và hỗ trợ con đúng cách. Mỗi trẻ đều có tốc độ phát triển riêng, nhưng khi có dấu hiệu bất thường kéo dài, việc can thiệp sớm sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn nhiều cho sự phát triển ngôn ngữ và nhận thức của con.
❤️ Dù con như thế nào, con cũng luôn cần tình yêu thương và sự đồng hành kiên nhẫn từ ba mẹ. Hãy quan sát con mỗi ngày và đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia nếu có điều gì khiến ba mẹ băn khoăn.
