Khi giao tiếp với trẻ tự kỷ, trẻ rối loạn ngôn ngữ hoặc chậm nói, ba mẹ cần đặc biệt lưu ý cách mình nói chuyện với con. Những trẻ đặc biệt này thường gặp khó khăn trong việc xử lý và hiểu thông tin ngôn ngữ do tốc độ xử lý não bộ chậm hơn và sự kết nối giữa các vùng não không linh hoạt như trẻ bình thường. Vì vậy, việc ba mẹ nói ngắn gọn, chậm rãi và có chỉ dẫn rõ ràng sẽ giúp con dễ tiếp nhận và phản hồi, từ đó nâng cao hiệu quả giao tiếp.
1. Tại sao cần nói ngắn gọn và chậm rãi?
Trẻ tự kỷ, chậm nói hoặc rối loạn ngôn ngữ thường mất nhiều thời gian hơn để xử lý thông tin bằng lời nói. Nếu ba mẹ nói quá nhanh, con sẽ không kịp hiểu; còn nếu nói quá chậm, thông tin bị rời rạc, trẻ cũng không thể tổng hợp thành ý nghĩa đầy đủ. Do đó, nói với tốc độ vừa phải, câu nói ngắn, trọng tâm rõ ràng là cách hỗ trợ tối ưu cho con.
Ví dụ:
-
❌ Sai: "Tại sao hôm nay con cứ chạy nhảy lung tung trong phòng khách mãi vậy? Ngồi xuống đi con."
-
✅ Đúng: "Con dừng lại. Ngồi xuống đây." (kèm hành động chỉ tay vào ghế)
2. Nhấn mạnh vào ý chính trong mỗi câu nói
Khi giao tiếp, hãy chọn ra thông tin cốt lõi cần truyền tải cho con và loại bỏ những từ ngữ thừa. Trẻ đặc biệt dễ mất tập trung và khó ghi nhớ thông tin dài. Vì vậy, câu nói càng đơn giản, dễ hiểu thì càng hiệu quả.
Ví dụ:
-
Khi con làm bừa bộn giấy vẽ:
-
❌ Sai: "Sao con lại làm rơi giấy tùm lum như vậy, con phải dọn dẹp phòng đi."
-
✅ Đúng: "Con nhặt giấy. Bỏ vào thùng rác." (kèm hành động chỉ vào thùng rác)
-
3. Cần có chỉ dẫn rõ ràng, trực quan
Trẻ đặc biệt tiếp nhận thông tin tốt hơn thông qua hình ảnh, hành động thực tế hoặc chỉ dẫn trực quan. Vì thế, bên cạnh lời nói, ba mẹ cần:
-
Chỉ tay, vỗ nhẹ vào vị trí mong muốn
-
Cầm tay con hướng dẫn
-
Sử dụng tranh ảnh hoặc vật thật để minh họa
Ví dụ:
-
Khi con chọn hình thức tắm:
-
Ba mẹ chuẩn bị hai bức tranh: một là em bé tắm dưới vòi hoa sen, một là tắm trong bồn.
-
Hỏi: “Con tắm bồn hay vòi?”
-
Con có thể chỉ tranh, nhìn tranh, hoặc nói từ đơn → Đây là một cách giao tiếp rõ ràng, dễ hiểu.
-
4. Giao tiếp hiệu quả giúp trẻ hiểu và phản hồi tốt hơn
Khi ba mẹ sử dụng cách nói ngắn gọn, rõ ràng, có hỗ trợ trực quan, trẻ sẽ:
-
Hiểu nhanh hơn nội dung được truyền tải
-
Tăng khả năng phản hồi và tương tác lại
-
Cảm thấy được hỗ trợ, không bị quá tải thông tin
-
Cải thiện dần kỹ năng giao tiếp, ngôn ngữ và hành vi xã hội
✅ Lời kết
Ba mẹ cần nói ngắn gọn, chậm rãi, có chỉ dẫn rõ ràng với trẻ tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ, chậm nói để có hiệu quả giao tiếp tốt nhất. Mỗi lần ba mẹ giao tiếp đúng cách là một bước đệm giúp con hiểu, nhớ và học cách phản hồi. Hãy đồng hành kiên nhẫn cùng con bằng sự yêu thương và phương pháp phù hợp nhé!
