Trong quá trình đồng hành cùng con đặc biệt, nhiều ba mẹ đã học được cách “nương theo” con – nghĩa là quan sát, tôn trọng và tận dụng sở thích, thói quen, điểm mạnh cũng như những khó khăn riêng của con để từ đó xây dựng hoạt động tương tác và can thiệp phù hợp. Tuy nhiên, nương theo như thế nào là đúng, không lệch hướng, không buông xuôi, mà vẫn giúp trẻ phát triển đúng hướng, là điều ba mẹ cần hiểu rõ.
1. Nương theo trẻ là gì?
Nương theo trẻ không có nghĩa là chiều ch
uộng mọi yêu cầu của con hay tránh né những thách thức của việc giáo dục. Nương theo trẻ là quan sát – lắng nghe – đồng hành với trẻ trên cơ sở sở thích, thói quen, khả năng và đặc điểm cảm giác của con để thiết kế những hoạt động có ý nghĩa, giúp con phát triển toàn diện.
Ví dụ: Nếu con thích ăn kẹo, ba mẹ có thể dùng kẹo như một phần thưởng để con hoàn thành một nhiệm vụ, như tô màu, ghép hình hoặc quay lại giao tiếp với ba mẹ.
2. Tận dụng sở thích và đặc điểm cảm giác của trẻ để tương tác hiệu quả
Mỗi trẻ đều có những sở thích và đặc điểm cảm giác riêng biệt. Việc nắm bắt được những điều này giúp ba mẹ đưa ra chiến lược can thiệp cá nhân hóa, ví dụ:
-
Trẻ thích chơi súng: Ba mẹ có thể dạy trẻ khái niệm “dài-ngắn” thông qua việc vẽ súng dài – súng ngắn.
-
Trẻ sợ tiếng ồn: Tránh dùng âm thanh lớn khi chơi hoặc giao tiếp; dùng lời khen nhẹ nhàng thay vì la lớn.
-
Trẻ thích ăn thịt, không thích rau: Dùng thịt làm phần thưởng khi con ăn một miếng rau – tăng dần số lượng theo từng bữa.
Những chiến lược này giúp trẻ hợp tác hơn trong quá trình can thiệp và dễ tiếp nhận bài học hơn.
3. Những điều ba mẹ KHÔNG nên nương theo
Tuy nhiên, không phải điều gì trẻ thích, ba mẹ cũng có thể nương theo. Có những hành vi hoặc sở thích nếu nương theo sẽ gây hại, tạo thói quen xấu hoặc phản giáo dục. Ví dụ:
-
Trẻ đòi ăn kẹo trước khi ngủ hoặc sau khi đánh răng.
-
Trẻ có hành vi tự kích thích như cắn tay, đập đầu – cần can thiệp, không nương theo.
-
Trẻ không chịu ăn rau, chỉ ăn thịt – ba mẹ không nên chiều theo hoàn toàn.
-
Trẻ không muốn viết bài, không muốn luyện kỹ năng chuẩn bị vào lớp 1 – không thể vì thế mà bỏ qua luyện tập.
Nương theo đúng là biết lúc nào cần mềm mại tận dụng sở thích để dẫn dắt con, và lúc nào phải kiên định để xây dựng giới hạn và rèn luyện kỷ luật phù hợp.
4. Nương theo đúng – Kết hợp chiến lược từng bước nhỏ và kiên trì
Một chiến lược hiệu quả ba mẹ nên áp dụng khi nương theo trẻ là tiến trình từng bước một (chiến lược cộng một). Ví dụ:
-
Ban đầu, con chỉ ăn được 1 miếng rau -> được thưởng 1 miếng thịt gà.
-
Bữa sau, nâng lên 2 miếng rau -> thưởng 2 miếng thịt gà.
-
Cứ như vậy, dần dần con hình thành thói quen tốt mà không bị phản ứng tiêu cực.
Với kỹ năng tô chữ, viết bài, cũng thực hiện từng dòng một, mỗi ngày tăng thêm chút ít. Điều này giúp con không cảm thấy quá tải, và vẫn đạt được tiến bộ rõ rệt.
5. Kết luận: Nương theo trẻ đúng cách là nền tảng của tương tác và can thiệp hiệu quả
Ba mẹ hãy nhớ rằng, nương theo trẻ không phải là buông xuôi, mà là hiểu con để dẫn dắt con đúng hướng. Nắm bắt sở thích, thói quen, đặc điểm giác quan, điểm mạnh – điểm yếu của con giúp việc tương tác và can thiệp trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. Tuy nhiên, ba mẹ cũng cần vững vàng, không thỏa hiệp với những hành vi không đúng, để xây dựng cho con nền tảng phát triển lành mạnh và toàn diện.
