1. Vì sao cần lưu ý khi đặt câu hỏi cho trẻ có ngôn ngữ hạn chế?
Đối với những trẻ chậm nói, trẻ tự kỷ, trẻ có rối loạn ngôn ngữ – đặc biệt là những trẻ chưa có lời nói, hoặc chỉ mới nói được một vài từ đơn, câu ngắn – thì việc ba mẹ đặt câu hỏi đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích và duy trì khả năng giao tiếp của con.
Nếu ba mẹ đặt câu hỏi không phù hợp, không chỉ không giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, mà còn có thể khiến trẻ mất động lực giao tiếp, tránh né tương tác, hoặc trở nên thụ động, im lặng.
2. Ba mẹ cần tránh những loại câu hỏi nào?
Dưới đây là những dạng câu hỏi ba mẹ nên tránh sử dụng khi ngôn ngữ của trẻ còn hạn chế:
❌ Câu hỏi mang tính kiểm tra kiến thức
Ví dụ:
-
"Con biết gì về con mèo?"
-
"Con có biết gì về bức tranh này không?"
Những câu hỏi này thường không khơi gợi sự hứng thú và đòi hỏi trẻ phải mô tả hoặc diễn đạt bằng nhiều ngôn ngữ, điều mà trẻ chưa đủ khả năng thực hiện.
❌ Câu hỏi quá trừu tượng hoặc khó trả lời
Ví dụ:
-
"Chuyện gì vừa xảy ra vậy?"
-
"Vì sao con lại khóc?"
-
"Tại sao con làm như vậy?"
Những câu hỏi này mang tính tư duy phân tích, không phù hợp với trẻ đang ở giai đoạn mới học nói hoặc chỉ mới bắt đầu có ngôn ngữ.
❌ Câu hỏi không liên quan đến mối quan tâm hiện tại của trẻ
Ví dụ:
-
Khi trẻ đang chơi bắn súng giả vờ mà ba mẹ hỏi: "Hôm nay con thích mặc màu gì?"
-
Khi trẻ đang xếp hình mà ba mẹ hỏi: "Ngoài sân kia có con gì đang đi?"
Nếu câu hỏi không ăn nhập với hoạt động mà trẻ đang chú ý, thì khả năng cao là trẻ sẽ phớt lờ, không phản hồi, hoặc cảm thấy không hứng thú với cuộc trò chuyện.
3. Vậy ba mẹ nên đặt câu hỏi như thế nào cho đúng?
✅ Căn cứ vào khả năng ngôn ngữ hiện tại của con
Ba mẹ nên quan sát xem con đang ở giai đoạn nào – chưa có lời nói, mới biết vài từ, hay đã nói được câu ngắn – để lựa chọn câu hỏi phù hợp.
✅ Sử dụng câu hỏi đơn giản, dễ hiểu
Chẳng hạn như:
-
"Đây là gì?" (khi chỉ vào đồ vật quen thuộc)
-
"Con muốn chơi nữa không?"
-
"Có phải cái này con thích không?"
✅ Gắn với hoạt động đang diễn ra
Đặt câu hỏi liên quan đến việc trẻ đang chơi, đang làm hoặc đang quan tâm sẽ giúp trẻ dễ hiểu và dễ trả lời hơn.
✅ Hạn chế hỏi dồn dập, cho trẻ thời gian phản hồi
Sau mỗi câu hỏi, ba mẹ nên chờ vài giây để con có cơ hội trả lời, không nên hỏi liên tiếp nhiều câu vì sẽ gây quá tải cho trẻ.
4. Kết luận
Việc đặt câu hỏi đúng cách không chỉ giúp ba mẹ tạo kết nối tích cực với con, mà còn tạo môi trường thuận lợi để trẻ dần phát triển khả năng giao tiếp và ngôn ngữ.
👉 Ba mẹ lưu ý những gì khi đặt câu hỏi cho trẻ mà ngôn ngữ của con vẫn còn hạn chế? – Câu trả lời là: hãy đơn giản hóa, đặt đúng thời điểm, đúng nội dung, và đúng khả năng của trẻ. Khi đó, mỗi câu hỏi sẽ là một cơ hội quý giá để trẻ học và nói.
