Vì sao ba mẹ nên tự nói về hành động và nói song song với trẻ?
Khi trẻ đã có nền tảng ngôn ngữ cơ bản, đặc biệt là với trẻ chậm nói, trẻ tự kỷ, trẻ rối loạn ngôn ngữ, việc ba mẹ tiếp tục kích thích ngôn ngữ một cách tự nhiên trong đời sống hàng ngày là điều vô cùng quan trọng. Một trong những chiến lược đơn giản mà hiệu quả chính là ba mẹ tự nói về những gì mình đang làm và nói song song với những gì trẻ đang làm.
Đây là cách giúp trẻ tăng vốn từ vựng, hiểu rõ ý nghĩa từ trong ngữ cảnh, và học được cấu trúc câu đúng ngữ pháp, tự nhiên.
1. Ba mẹ tự nói về những gì mình đang làm – Cách dạy ngôn ngữ tự nhiên cho trẻ
Chiến lược đầu tiên là ba mẹ “tự bình luận” về hành động của mình. Đây là cách đưa ra các mẫu câu ngắn gọn, rõ ràng, giúp trẻ nghe thường xuyên – hiểu dần dần – và bắt chước lại khi đã sẵn sàng.
Ví dụ thực tế:
-
Trong bếp:
"Mẹ đang rửa rau nè. Rau bắp cải hôm nay tươi quá!"
"Mẹ úp bát lên giá rồi." -
Khi bố sửa xe:
"Bố đang sửa xe. Bố cần dùng tuốc nơ vít."
-
Khi mẹ dọn dẹp:
"Mẹ đang lau nhà. Mẹ lau sàn cho sạch nhé!"
Lưu ý: Hãy dùng câu đơn giản, ngắn gọn, chủ ngữ – vị ngữ rõ ràng để trẻ dễ hiểu. Đừng dùng câu quá dài hoặc phức tạp.
2. Nói song song với những gì trẻ đang làm – Hỗ trợ ngôn ngữ bằng mô tả hành động
Cách thứ hai là nói song song (parallel talk) – tức là ba mẹ mô tả lại hành động của trẻ ngay khi trẻ đang làm. Đây là cách giúp trẻ liên kết ngôn ngữ với hành vi cụ thể, nhờ đó tăng khả năng hiểu – nhớ – và nói lại.
Ví dụ minh họa:
-
Khi trẻ chơi đồ chơi:
"Con đang xếp hình nè!"
"Con đang cho búp bê ăn."
"Con đang khám bệnh cho búp bê."
"Con đang chải tóc cho búp bê." -
Khi trẻ tô màu:
"Con đang tô màu đỏ vào quả táo."
"Con đang chọn màu xanh lá cây."
Việc này không chỉ giúp trẻ mở rộng vốn từ, mà còn dạy trẻ cách nói câu có chủ ngữ, động từ rõ ràng, tạo nền tảng cho ngôn ngữ giao tiếp sau này.
3. Lợi ích của hai chiến lược này đối với trẻ đặc biệt
Cả hai phương pháp trên đều giúp trẻ đặc biệt:
✅ Mở rộng vốn từ một cách tự nhiên
✅ Hiểu ngôn ngữ trong ngữ cảnh thực tế
✅ Học mẫu câu đúng – dễ nhớ – dễ bắt chước
✅ Tăng khả năng phản xạ và chủ động nói
✅ Hình thành nền tảng giao tiếp xã hội thông qua ngôn ngữ
Gợi ý cho ba mẹ khi thực hiện:
-
Sử dụng giọng nói chậm rãi, rõ ràng, có nhấn nhá ngữ điệu phù hợp.
-
Lặp lại từ/câu một cách tự nhiên nếu thấy con đang chú ý.
-
Không cần yêu cầu con lặp lại – chỉ cần trẻ nghe đủ nhiều, trẻ sẽ nói khi sẵn sàng.
-
Kết hợp ánh mắt, nét mặt, và chỉ tay minh họa để tăng khả năng hiểu.
Kết luận
Ba mẹ tự nói về những gì mình đang làm và nói song song với những gì trẻ đang làm là một chiến lược cực kỳ đơn giản nhưng hiệu quả để phát triển ngôn ngữ cho trẻ đặc biệt. Không cần công cụ đặc biệt, chỉ cần ba mẹ kiên trì nói chuyện mỗi ngày – trẻ sẽ được “tắm ngôn ngữ” trong môi trường thân quen và học hỏi một cách tự nhiên nhất.
🎯 Hãy bắt đầu từ hôm nay – nói với con nhiều hơn, chậm hơn và gần gũi hơn. Chính ba mẹ là “người thầy đầu tiên và quan trọng nhất” trong hành trình phát triển ngôn ngữ của trẻ!
