Khi trẻ chưa có ngôn ngữ, liệu ba mẹ có nên đặt câu hỏi cho con không? Đây là một thắc mắc phổ biến của nhiều gia đình đang đồng hành cùng trẻ chậm nói, trẻ tự kỷ hoặc trẻ có rối loạn ngôn ngữ. Câu trả lời là: Có! Nhưng quan trọng là đặt câu hỏi như thế nào cho phù hợp với khả năng của trẻ.
1. Vì sao nên đặt câu hỏi cho trẻ chưa có ngôn ngữ?
Ngay cả khi trẻ chưa biết nói, việc ba mẹ đặt câu hỏi đúng cách vẫn có thể:
-
Kích thích sự chú ý và tương tác của trẻ
-
Gợi mở suy nghĩ và lựa chọn
-
Khuyến khích trẻ giao tiếp bằng ánh mắt, cử chỉ hoặc lời nói
-
Tạo tiền đề cho phát triển ngôn ngữ sau này
2. Những cách đặt câu hỏi hiệu quả cho trẻ chưa có ngôn ngữ
Dưới đây là các loại câu hỏi ba mẹ nên ưu tiên sử dụng:
a. Câu hỏi lựa chọn – giúp con dễ phản hồi
Ví dụ:
-
“Con thích ăn gì: bim bim hay bánh?”
-
“Con muốn mặc áo nào: áo xanh hay áo đỏ?”
-
“Con thích quả nào hơn: cam hay táo?”
👉 Khi đưa ra hai lựa chọn cụ thể, ba mẹ giúp con dễ phản hồi bằng cách chỉ tay, nhìn, hoặc lắc/gật đầu. Đây là cách tuyệt vời để con tập làm quen với quá trình ra quyết định và giao tiếp hai chiều.
b. Câu hỏi có – không: đơn giản nhưng hiệu quả
Ví dụ:
-
“Con có muốn ăn nữa không?”
-
“Con có muốn đi chơi không?”
👉 Đây là những câu hỏi giúp trẻ phản ứng dễ dàng bằng hành động (gật đầu, lắc đầu, vỗ tay, xua tay...) – rất phù hợp với trẻ chưa có lời nói hoặc mới có ngôn ngữ rất hạn chế.
c. Câu hỏi chỉ điểm – tăng cường tương tác hình ảnh
Khi chơi với con hoặc đọc sách/tranh, ba mẹ có thể hỏi:
-
“Ai đây?”
-
“Con gì đây?”
-
“Lông con gà màu gì?”
-
“Con gà đang làm gì?”
👉 Loại câu hỏi này giúp trẻ kết nối ngôn ngữ với hình ảnh thực tế, tăng cường vốn từ và hiểu khái niệm hành động, màu sắc, đối tượng,...
3. Lưu ý quan trọng khi đặt câu hỏi cho trẻ chưa có ngôn ngữ
-
Chỉ hỏi khi trẻ đang chú ý – tránh hỏi khi trẻ đang mệt, cáu gắt hoặc mất tập trung.
-
Đặt câu hỏi ngắn, rõ ràng, dễ hiểu, lặp lại nếu cần.
-
Không hỏi quá dồn dập – cho trẻ thời gian suy nghĩ, phản ứng.
-
Luôn cổ vũ, khen ngợi dù con trả lời bằng cử chỉ, ánh mắt hay lời nói.
Kết luận
Việc đặt câu hỏi đúng cách là chiến lược đơn giản nhưng vô cùng quan trọng giúp trẻ chưa có ngôn ngữ từng bước hình thành và phát triển kỹ năng giao tiếp. Ba mẹ hãy kiên trì, nhẹ nhàng và tạo ra những tương tác gần gũi mỗi ngày để con có môi trường tốt nhất để "bật lời".
