Trong hành trình hỗ trợ trẻ rối loạn phát triển, đặc biệt là trẻ tự kỷ, có một điều then chốt mà ba mẹ và những người can thiệp cần ghi nhớ: cốt lõi của trẻ tự kỷ là vấn đề kết nối về cảm xúc và tâm lí.
1. Vì sao trẻ tự kỷ lại gặp khó khăn trong kết nối cảm xúc, tâm lí?
Trẻ tự kỷ không giống các bạn cùng trang lứa ở nhiều khía cạnh do những khác biệt trong hoạt động của các vùng chức năng trong não bộ. Cụ thể, trẻ thường gặp khó khăn ở những vùng phụ trách:
-
Cảm xúc và khả năng đồng cảm
-
Giao tiếp và tương tác xã hội
-
Tư duy linh hoạt
-
Khả năng tập trung, chú ý
-
Kỹ năng quan sát và phản hồi môi trường xung quanh
Chính vì những rối loạn này, nhiều trẻ sống trong thế giới riêng, thu mình và cảm thấy an toàn hơn khi không kết nối với bên ngoài. Khi con không cảm thấy tin tưởng hay an toàn với người đối diện, bức tường cảm xúc và tâm lý sẽ khiến mọi nỗ lực tương tác với trẻ trở nên vô nghĩa.
2. Chưa kết nối – chưa thể can thiệp hiệu quả
Rất nhiều ba mẹ chia sẻ rằng họ đã học hỏi, tìm hiểu rất nhiều phương pháp dạy con, nhưng con vẫn không hợp tác, không tiến bộ. Lý do cốt lõi có thể nằm ở chỗ:
👉 Chúng ta chưa thực sự kết nối được với con.
Khi trẻ chưa có cảm giác an toàn, chưa tin tưởng vào người đối diện, thì trẻ sẽ không muốn mở lòng, không muốn tương tác, và càng không thể tiếp nhận những hướng dẫn hay học tập kỹ năng mới. Dù là ba mẹ, giáo viên hay nhà trị liệu – nếu không phá được bức tường tâm lý, thì việc can thiệp sẽ vô cùng khó khăn và dễ đi vào bế tắc.
3. Làm thế nào để ba mẹ kết nối được với cảm xúc, tâm lí của trẻ tự kỷ?
Để có thể "bước vào thế giới của con", ba mẹ cần bắt đầu bằng chính năng lượng tích cực và sự kiên trì. Dưới đây là những bước quan trọng:
🔹 Bắt đầu từ niềm vui – không phải bài học
Đừng vội dạy con điều gì cả. Hãy chơi với con bằng những gì con thích, tạo ra thật nhiều khoảnh khắc vui vẻ. Khi mỗi lần gặp ba mẹ đều là khoảnh khắc tích cực, trẻ sẽ dần mở lòng.
Ví dụ:
-
Chơi ú òa, cổ ki, tung hứng, lăn bóng
-
Đuổi bắt nhẹ nhàng, chạy nhảy, chơi nước
-
Dùng giọng điệu phấn khích, nét mặt tươi vui để thu hút con
🔹 Tăng năng lượng tích cực từ chính ba mẹ
Trẻ tự kỷ thường có “năng lượng cảm xúc thấp”, nên ba mẹ cần nâng mức năng lượng giao tiếp lên cao, dùng sự tươi vui, nét mặt sinh động, giọng nói hấp dẫn để “truyền cảm xúc” cho con.
🔹 Kiên trì mỗi ngày – từng chút một
Kết nối không đến từ 1 – 2 ngày. Nhưng nếu mỗi ngày, ba mẹ dành thời gian “chơi vui” với con thật chất lượng, thì từng chút một, bức tường cảm xúc sẽ được phá vỡ.
4. Kết nối là nền tảng để phát triển mọi kỹ năng
Khi đã có kết nối đủ sâu, trẻ mới sẵn sàng lắng nghe, hợp tác, và học hỏi. Từ đó, chúng ta mới có thể xây dựng các kỹ năng:
-
Giao tiếp bằng mắt
-
Hiểu lời nói
-
Biểu đạt nhu cầu
-
Tương tác xã hội
-
Và phát triển ngôn ngữ
Hãy nhớ rằng:
👉 Không có kết nối – không có tương tác.
👉 Không có tương tác – không thể phát triển.
5. Lời nhắn nhủ đến ba mẹ
Hãy bắt đầu từ niềm vui đơn giản mỗi ngày. Đừng quá lo lắng về chương trình, giáo trình hay kỹ năng phức tạp. Hãy trở thành người bạn thú vị nhất với con. Bởi cảm xúc và sự gắn bó là khởi đầu cho mọi sự phát triển của một đứa trẻ, đặc biệt là trẻ tự kỷ.
