Trong quá trình đồng hành cùng con phát triển ngôn ngữ, ba mẹ thường xuyên được khuyến khích đặt câu hỏi để kích thích khả năng phản hồi và tư duy của trẻ. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng nên đặt câu hỏi, đặc biệt là với trẻ chậm nói, tự kỷ hoặc có rối loạn ngôn ngữ. Vậy, khi nào không nên đặt câu hỏi cho trẻ chậm nói? Hãy cùng tìm hiểu để tránh những sai lầm vô tình gây cản trở đến sự phát triển giao tiếp của con.
1. Khi trẻ chưa có ngôn ngữ và khả năng hiểu còn rất hạn chế
Ở giai đoạn đầu, nhiều trẻ chậm nói chưa có bất kỳ lời nói nào, hoặc chỉ mới phát ra một vài âm thanh đơn lẻ, không rõ nghĩa. Khả năng hiểu ngôn ngữ của trẻ lúc này còn rất hạn chế, thậm chí gần như chưa có.
👉 Ba mẹ không nên đặt câu hỏi vì:
-
Trẻ không hiểu nội dung câu hỏi nên không thể phản hồi.
-
Việc liên tục đặt câu hỏi khiến trẻ cảm thấy căng thẳng, bị áp lực.
-
Nếu lặp đi lặp lại, trẻ hình thành thói quen là "người ta hỏi thì mình không cần trả lời", ảnh hưởng tiêu cực đến kỹ năng giao tiếp sau này.
2. Khi trẻ không có bất kỳ hình thức giao tiếp nào, kể cả không lời
Nhiều trẻ đặc biệt không quan tâm đến người xung quanh, không có giao tiếp bằng mắt, không sử dụng cử chỉ như gật đầu, lắc đầu, chỉ tay hay xua tay. Giai đoạn này, trẻ vẫn đang trong giai đoạn giao tiếp tự phát, tức là chỉ quan tâm đến những thứ mình thích, mà không hề có chủ đích tương tác với người khác.
👉 Đặt câu hỏi trong thời điểm này hoàn toàn không phù hợp, vì trẻ:
-
Không có ý định giao tiếp nên không đáp lại.
-
Càng đặt nhiều câu hỏi, trẻ càng tránh né tương tác.
3. Khi trẻ chỉ mới biết một vài từ đơn, chưa thể hiểu và trả lời câu hỏi phức tạp
Một số trẻ đã bắt đầu có ngôn ngữ, nhưng mới chỉ nói được một vài từ rời rạc, ví dụ: “bánh”, “mẹ”, “xe”. Nếu ba mẹ đặt những câu hỏi quá phức tạp như “Vì sao con khóc?”, “Cái này dùng để làm gì?”, “Tại sao con làm vậy?” thì trẻ rất dễ bị rối và không thể trả lời.
👉 Lúc này, nên tránh đặt câu hỏi mang tính mô tả hoặc yêu cầu giải thích, vì:
-
Trẻ chưa có khả năng tổ chức ngôn ngữ để trả lời.
-
Giao tiếp giữa ba mẹ và con sẽ bị ngắt quãng, gây khó khăn cho sự kết nối.
✅ Giải pháp thay thế: Dùng bình luận thay vì đặt câu hỏi
Thay vì đặt câu hỏi, ba mẹ nên mô tả, bình luận về hành động, đồ vật, tình huống đang diễn ra quanh trẻ. Việc này giúp:
-
Cung cấp vốn từ vựng và mẫu câu đơn giản cho con.
-
Giúp trẻ nghe và ghi nhớ các cấu trúc câu, tăng dần khả năng hiểu và bắt chước.
🔸 Ví dụ:
-
Trẻ đang chơi xếp hình → Đừng hỏi: “Con đang làm gì thế?”
Hãy nói: “Con đang chơi xếp hình.” -
Trẻ đang ăn bánh → Đừng hỏi: “Con ăn gì đấy?”
Hãy nói: “Con đang ăn bánh.”
⚠️ Lưu ý dành cho ba mẹ
-
Không nên nóng vội khi thấy con chưa đáp ứng ngay lập tức.
-
Luôn đi từ hiểu đến nói, từ quan sát đến tương tác.
-
Tôn trọng nhịp phát triển riêng của mỗi trẻ, đặc biệt là trẻ chậm nói, tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ.
🔍 Kết luận
Hiểu được khi nào không nên đặt câu hỏi cho trẻ chậm nói là một bước quan trọng để ba mẹ hỗ trợ con đúng cách. Khi giao tiếp chưa hình thành, thay vì thúc ép con trả lời, hãy dành thời gian cung cấp ngôn ngữ, mẫu câu và tạo môi trường giao tiếp an toàn, thoải mái cho trẻ. Sự kiên nhẫn và đúng phương pháp của ba mẹ chính là nền tảng để ngôn ngữ của con được phát triển vững chắc.
