Rất nhiều ba mẹ có con thuộc nhóm trẻ đặc biệt như trẻ tự kỷ, trẻ chậm nói, trẻ rối loạn ngôn ngữ thường thắc mắc: “Tại sao con không nhìn vào mặt người khác khi chào hỏi?” Dù là khi đến nhà ai đó, hay lúc ra về, nhiều trẻ không giao tiếp bằng mắt với người đối diện, và thường tỏ ra lảng tránh.
Thực tế, đây không phải là hành vi vô lễ hay cố ý. Đối với trẻ đặc biệt, việc giao tiếp mắt – giao tiếp bằng cách nhìn vào mặt người khác – là một trong những kỹ năng rất khó để phát triển. Điều này có thể đến từ nhiều nguyên nhân như: khó khăn về xử lý cảm giác, sự thiếu chú ý, thiếu kỹ năng xã hội hoặc con chưa hiểu rõ mục đích của việc giao tiếp khi chào hỏi.
Ba mẹ cần hỗ trợ con như thế nào trong các tình huống chào hỏi?
Để giúp trẻ hình thành thói quen giao tiếp bằng mắt khi chào hỏi, ba mẹ nên hỗ trợ con bằng cách chuẩn bị trước tâm thế và lời nói cho con. Ví dụ:
-
Trước khi đến nhà người quen, hãy nhắc con nhẹ nhàng:
"Lát nữa đến nhà bác A, con nhớ chào bác nhé, như vậy mới ngoan, mẹ sẽ cho con đi chơi nữa nhé!" -
Khi đến nơi, ba mẹ có thể bế con lên ngang tầm mắt, khuyến khích và nhắc:
"Con chào bác đi nào!" -
Tương tự, trước khi ra về cũng nên nhắc con trước và hỗ trợ bằng ánh mắt, giọng nói dịu dàng.
Đây là những cách hỗ trợ tạm thời, nhưng quan trọng giúp con dần hiểu được quy tắc xã hội và xây dựng thói quen giao tiếp.
Muốn con giao tiếp mắt tốt, ba mẹ cần hiểu đúng lộ trình phát triển giao tiếp
Để trẻ có thể chào hỏi một cách tự nhiên và giao tiếp bằng ánh mắt, trước hết ba mẹ cần xem lại khả năng giao tiếp cơ bản 1-1 của con:
-
Con đã nhìn vào mặt ba mẹ khi giao tiếp 1-1 chưa?
Nếu chưa, thì việc yêu cầu con nhìn mặt người khác khi chào hỏi là quá tầm với của trẻ ở thời điểm hiện tại. -
Con đã giao tiếp tốt trong môi trường hẹp chưa?
Ví dụ: con và ba mẹ cùng ở trong một phòng, con có thể phản ứng, nhìn mặt ba mẹ khi gọi hay đưa đồ. -
Con có phản ứng tốt trong môi trường rộng hơn không?
Gọi con từ xa (phòng khác, sân chơi...), con có chạy lại và nhìn vào ba mẹ/cô giáo không? -
Con giao tiếp có động lực đã tốt chưa?
Ví dụ: gọi con để đưa món ăn yêu thích, đồ chơi yêu thích – con có quay lại, nhìn mặt không? -
Con có đáp ứng được các giao tiếp không có động lực chưa?
Ví dụ: gọi con để làm việc vặt, trả lời câu hỏi không có phần thưởng, trẻ có phản ứng, giao tiếp không?
👉 Những yếu tố trên là nền tảng giao tiếp quan trọng. Nếu con chưa làm tốt ở các bước đầu, thì việc yêu cầu con giao tiếp bằng mắt khi chào hỏi – vốn là một hành vi không có động lực rõ ràng – sẽ rất khó thực hiện.
Kết luận
Việc trẻ đặc biệt không nhìn vào mặt mọi người khi chào hỏi là điều dễ hiểu khi con chưa có nền tảng giao tiếp vững chắc. Đừng quá lo lắng hay ép buộc con. Hãy bắt đầu từ những bước cơ bản nhất, từng giai đoạn một, hỗ trợ con bằng sự chuẩn bị trước, giao tiếp nhẹ nhàng, và tạo động lực phù hợp. Khi các kỹ năng nền tảng được củng cố, con sẽ từng bước thực hiện được những hành vi xã hội như chào hỏi và giao tiếp ánh mắt một cách tự nhiên.
