Nhiều ba mẹ khi phát hiện con có dấu hiệu chậm nói, đặc biệt là khi được chẩn đoán liên quan đến các rối loạn phát triển như tự kỷ, thường có xu hướng cắt hoàn toàn ti vi, điện thoại hay iPad khỏi sinh hoạt hàng ngày của con. Vậy điều này có thực sự cần thiết? Hay cách tiếp cận đúng hơn là sử dụng có chọn lọc và có mục đích rõ ràng?
1. Xem ti vi, iPad có phải là nguyên nhân khiến trẻ chậm nói?
Thực tế, việc trẻ xem ti vi hay iPad quá nhiều có thể là một yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ, nhưng không phải là nguyên nhân cốt lõi dẫn đến tình trạng chậm nói hay rối loạn phát triển. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng:
-
Trẻ em xem thiết bị điện tử một cách thụ động, thiếu tương tác hai chiều, có thể bị giảm khả năng giao tiếp.
-
Việc gia đình ít giao tiếp, ít tương tác với trẻ, kết hợp với việc cho con xem thiết bị quá nhiều, mới là nguyên nhân khiến tình trạng chậm nói trầm trọng hơn và xuất hiện sớm hơn.
2. Cắt hoàn toàn có phải là giải pháp đúng đắn?
Khi lo lắng cho con, nhiều ba mẹ lựa chọn cắt tuyệt đối tất cả thiết bị điện tử. Tuy nhiên, đây chưa chắc là hướng xử lý tối ưu. Thay vào đó, ba mẹ cần:
-
Hiểu rõ mục đích sử dụng thiết bị: không phải để trẻ "xem chơi" mà là để hỗ trợ giáo dục, phát triển ngôn ngữ và kỹ năng.
-
Giới hạn thời gian xem rõ ràng, tránh cho trẻ bị cuốn vào quá lâu.
-
Lựa chọn nội dung phù hợp với độ tuổi, khả năng và mục tiêu can thiệp của con.
3. Tận dụng ti vi, iPad một cách có mục đích
Nếu được sử dụng đúng cách, ti vi hay iPad có thể trở thành công cụ hỗ trợ rất hữu ích, đặc biệt đối với những trẻ có tư duy hình ảnh và âm thanh tốt như trẻ tự kỷ.
Ba mẹ có thể:
-
Chọn lọc các chương trình giáo dục như: học chữ cái, tập phát âm, nhận biết màu sắc, làm quen với số đếm, hình khối,...
-
Dùng như phần thưởng có điều kiện: Ví dụ, khi con hoàn thành một nhiệm vụ (vẽ xong tranh, học xong bài), con sẽ được xem 5–10 phút chương trình yêu thích.
-
Thông báo trước thời gian kết thúc và sử dụng đồng hồ đếm ngược, đồng hồ cát để trẻ làm quen với giới hạn thời gian.
4. Gợi ý nội dung ba mẹ có thể sử dụng
Một số chương trình hoặc nội dung có thể tham khảo:
-
"ABC vui từng giờ" – hỗ trợ làm quen chữ cái qua hình ảnh và âm thanh.
-
Các bài hát học từ vựng có hình minh hoạ.
-
Ứng dụng tương tác dạy phát âm theo chuẩn giáo dục mầm non.
Quan trọng nhất là: trẻ cần xem trong thời lượng giới hạn và luôn có sự đồng hành, hỗ trợ của ba mẹ.
Kết luận: Có nên cắt hoàn toàn tivi, iPad đối với trẻ chậm nói không?
Câu trả lời là KHÔNG nên cắt hoàn toàn, mà ba mẹ cần:
-
Sử dụng có mục đích,
-
Lựa chọn nội dung chất lượng,
-
Giới hạn thời gian rõ ràng,
-
Tăng cường giao tiếp, tương tác thực tế cùng con.
Ti vi và iPad không phải “thủ phạm” chính gây chậm nói, mà là cách sử dụng sai mới khiến con gặp khó khăn. Hãy biến công nghệ thành công cụ hỗ trợ thay vì mối nguy hại, bằng cách đồng hành cùng con một cách thông minh và yêu thương.
