Trong quá trình đồng hành cùng trẻ đặc biệt – bao gồm trẻ tự kỷ, chậm phát triển, rối loạn phát triển – ba mẹ và giáo viên cần nhớ rằng: mọi kiến thức và kỹ năng đều nên được truyền đạt bằng những cách đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện nhất. Đó là một nguyên tắc vàng khi dạy trẻ đặc biệt.
Vì sao cần đơn giản hóa hoạt động cho trẻ đặc biệt?
Đối với trẻ điển hình, khi dạy một kỹ năng nào đó, đôi khi chỉ cần làm mẫu một lần là trẻ có thể quan sát và thực hiện theo ngay. Nhưng với trẻ đặc biệt, mọi thứ đều cần được chia nhỏ, lặp lại, hỗ trợ và làm mẫu nhiều lần.
Bởi vì:
-
Trẻ có thể khó hiểu ngôn ngữ hướng dẫn của người lớn
-
Trẻ thường thiếu khả năng phân tích chuyển động
-
Trẻ cần thời gian để cảm nhận và khám phá hoạt động thông qua cơ thể mình
Do đó, khi dạy trẻ, hãy để trẻ tự trải nghiệm những bước nhỏ đầu tiên bằng chính vận động của mình, với sự hỗ trợ tối đa từ người lớn.
Ví dụ: Dạy trẻ nhảy trụm chân tại chỗ
Nghe thì đơn giản, nhưng “bật nhảy trụm chân tại chỗ” là một kỹ năng tổng hợp, đòi hỏi sự phối hợp nhiều yếu tố:
-
Khuỵu gối
-
Hạ trọng tâm
-
Dồn lực
-
Bật lên đúng cách
Nếu chỉ dùng lời nói hoặc mô phỏng đơn giản, trẻ đặc biệt rất khó hiểu. Vậy nên, hãy dạy trẻ bằng những bước trải nghiệm cụ thể và vui nhộn như sau:
✅ Bước 1: Chơi nhún nhảy trên bóng gai
-
Cho trẻ đứng trên bóng gai (bóng tập nhún)
-
Ba mẹ cầm hai tay trẻ và giúp trẻ nhún nhảy nhẹ nhàng
-
Lực đàn hồi mạnh của bóng sẽ giúp trẻ cảm nhận rõ cảm giác bật lên
-
Trẻ sẽ tự điều chỉnh cơ thể và bắt đầu thích thú với chuyển động này
✅ Bước 2: Nhảy trên thảm lò xo
-
Sau khi quen bóng gai, chuyển sang thảm lò xo đàn hồi nhẹ hơn
-
Cùng chơi với trẻ: Ba mẹ nhảy thật mạnh làm bật nhẹ trẻ lên
-
Trẻ cảm nhận được sự bật nảy và phản hồi vui vẻ từ thảm
-
Dần dần, trẻ sẽ học cách tự bật lên
✅ Bước 3: Nhảy trên thảm bông ép
-
Giảm lực hỗ trợ bằng cách dùng thảm bông ép ít đàn hồi
-
Trẻ phải tự tạo lực bật bằng cơ thể mình
-
Tập dần để tăng khả năng kiểm soát vận động
✅ Bước 4: Nhảy trụm chân trên sàn nhà
-
Khi trẻ đã quen với động tác, có thể chuyển sang bề mặt cứng như sàn nhà
-
Lúc này trẻ đã hiểu được: Muốn bật lên phải khuỵu chân lấy đà
-
Đây là đích đến của cả chuỗi hoạt động trên
Nguyên tắc chung khi dạy vận động cho trẻ đặc biệt
-
Đơn giản hóa hoạt động hết mức có thể
-
Trực quan, vui nhộn, gợi cảm giác
-
Chia nhỏ từng bước để trẻ dễ tiếp cận
-
Không nôn nóng, hãy để trẻ cảm nhận và tự khám phá
-
Lặp lại nhiều lần để tạo sự ghi nhớ cơ thể
Kết luận
Việc dạy trẻ đặc biệt thông qua các hoạt động đơn giản nhất không chỉ giúp trẻ tiếp thu kiến thức, kỹ năng hiệu quả hơn mà còn tạo cho trẻ cảm giác an toàn, vui vẻ và sẵn sàng hợp tác. Đừng cố giải thích nhiều, hãy hành động, hỗ trợ và cùng chơi với con – đó là cách học tốt nhất đối với mọi trẻ đặc biệt.
Hãy nhớ: Sự đơn giản là chìa khóa để mở ra cánh cửa học tập cho trẻ đặc biệt.
