Trong quá trình đồng hành cùng con, ba mẹ có con tăng động cần đặc biệt lưu ý đến hai khía cạnh quan trọng nhất: hành vi và giác quan. Đây là hai yếu tố cốt lõi ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của trẻ, cũng như hiệu quả của mọi can thiệp khác như nhận thức, ngôn ngữ hay kỹ năng sống.
1. Hành vi của trẻ tăng động – vấn đề không thể bỏ qua
Một trong những đặc điểm nổi bật ở trẻ tăng động là tính ngẫu hứng, bốc đồng, thiếu kỷ luật và khó kiểm soát bản thân. Các con thường hành động và nói năng một cách tùy hứng, không có kế hoạch hay sự ổn định như những trẻ bình thường.
Ví dụ:
-
Trong lớp học, con liên tục hoạt động tay chân, khó ngồi yên, không tập trung nghe cô giảng hay không thể viết bài một cách trật tự.
-
Con khó kiên trì để theo dõi một câu chuyện từ đầu đến cuối.
-
Một số trẻ có thể bộc lộ hành vi nguy hiểm, như đập đầu vào tường, tự làm đau bản thân khi tức giận, hoặc lao ra đường mà không ý thức được mức độ nguy hiểm.
Ba mẹ cần phân loại hành vi rõ ràng để có định hướng can thiệp phù hợp. Những hành vi nguy hiểm đến bản thân, gây rối cho người khác, hay vi phạm chuẩn mực đạo đức như đánh bạn, chửi bậy, trêu chọc không phù hợp... cần được can thiệp và điều chỉnh ngay lập tức.
Tuy nhiên, cũng có những hành vi không cần can thiệp, ví dụ:
-
Con vỗ tay, liếc mắt, ngắm nhìn vật thể – nhằm tự kích thích thị giác.
-
Con hét lên, nhảy cẫng để giải tỏa cảm xúc bức xúc.
Đây là các phản ứng cảm giác tự nhiên giúp trẻ tự điều hòa, và nếu không gây hại hay ảnh hưởng tiêu cực, ba mẹ nên tôn trọng và chấp nhận thay vì cố gắng loại bỏ.
Việc uốn nắn hành vi không chỉ giúp con đi vào nề nếp mà còn rèn luyện tính kỷ luật và sự kiên trì – vốn là điểm yếu lớn nhất của trẻ tăng động.
2. Giác quan và khả năng điều hòa cảm giác – nền tảng sinh học quan trọng
Trẻ tăng động thường ở trạng thái dư thừa năng lượng, khiến cho cơ thể luôn hoạt động quá mức, dễ bị kích thích và khó kiểm soát. Vì vậy, điều hòa giác quan là bước cần thiết để hạ thấp mức năng lượng, giúp trẻ trở về trạng thái cân bằng.
Các vấn đề giác quan thường gặp gồm:
-
Rối loạn xúc giác: Nhạy cảm hoặc giảm cảm giác với chạm, va chạm, thay đổi môi trường.
-
Rối loạn tiền đình – bản thể: Trẻ không nhận biết được vị trí cơ thể mình trong không gian, dễ mất thăng bằng, hay thích xoay vòng, nhún nhảy.
-
Rối loạn cảm nhận cơ thể: Không biết mình đang ngồi hay đứng đúng cách, không kiểm soát được lực tay, bước đi.
Nếu không xử lý vấn đề giác quan, trẻ sẽ dễ rơi vào trạng thái quá tải, từ đó gây ra các hành vi tiêu cực, bốc đồng, thậm chí là gây nguy hiểm cho bản thân và người khác.
3. Hành vi và giác quan cần được ưu tiên trước các kỹ năng khác
Rất nhiều ba mẹ cho rằng điều quan trọng nhất là dạy con nhận thức, ngôn ngữ hay tự phục vụ. Tuy nhiên, trên thực tế, nếu trẻ chưa được điều chỉnh hành vi và giải quyết rối loạn giác quan, thì mọi nỗ lực dạy kỹ năng khác đều khó hiệu quả.
Vì vậy, đối với trẻ tăng động, ba mẹ cần chú trọng đến vấn đề hành vi và giác quan của con trước tiên. Khi hai nền tảng này ổn định, các kỹ năng khác như học tập, ngôn ngữ, giao tiếp và tự lập sẽ dần phát triển một cách bền vững.
✅ Kết luận
Việc hiểu rõ và can thiệp đúng vào hành vi và giác quan chính là chìa khóa quan trọng nhất trong quá trình hỗ trợ trẻ tăng động giảm chú ý. Ba mẹ không nên chỉ tập trung vào biểu hiện bên ngoài của trẻ mà cần nhìn sâu vào nguyên nhân bên trong, từ đó đồng hành cùng con một cách kiên trì, khoa học và đúng hướng.
