Nhiều ba mẹ khi nuôi con đặc biệt – đặc biệt là trẻ thuộc rối loạn phổ tự kỷ hoặc có rối loạn phát triển – thường nhận thấy rằng giọng nói của con "khác lạ" so với những đứa trẻ bình thường khác. Vậy tại sao giọng điệu ngôn ngữ của trẻ tự kỷ lại có sự khác biệt? Điều này bắt nguồn từ đâu? Và ba mẹ nên làm gì để hỗ trợ con?
1. Những biểu hiện khác biệt trong giọng điệu của trẻ tự kỷ
Mỗi trẻ tự kỷ sẽ có biểu hiện ngôn ngữ và giọng điệu khác nhau, nhưng dưới đây là những dấu hiệu phổ biến nhất mà ba mẹ thường thấy:
-
Âm lượng bất thường: Có trẻ nói quá nhỏ, không ai nghe rõ; có trẻ lại nói quá to, không kiểm soát được âm lượng, bất kể ngữ cảnh.
-
Tốc độ nói không phù hợp: Trẻ nói quá nhanh đến mức không thể hiểu được, hoặc quá chậm và rời rạc.
-
Thiếu ngữ điệu và cảm xúc: Trẻ nói đều đều, không có nhấn nhá, không có cảm xúc, kể cả khi nói những câu cảm thán hay câu hỏi.
-
Giọng nói lạ hoặc không tự nhiên: Trẻ có thể bắt chước giọng của nhân vật trong hoạt hình, quảng cáo, hoặc nói theo kiểu máy móc, rập khuôn, thiếu linh hoạt.
-
Phát âm không rõ ràng: Từ ngữ líu ríu, khàn, rè, hụt hơi hoặc nói bị lạc giọng, khiến người nghe khó hiểu.
Những biểu hiện này không chỉ khiến người khác khó hiểu trẻ, mà còn làm giảm khả năng giao tiếp xã hội, ảnh hưởng đến việc hòa nhập của con sau này.
2. Nguyên nhân từ những rối loạn trong não bộ của trẻ
Lý do sâu xa dẫn đến sự khác biệt này là bởi:
-
Trẻ tự kỷ hoặc có rối loạn phát triển thường gặp vấn đề ở vùng não phụ trách xử lý ngôn ngữ. Điều này khiến con khó điều tiết được âm lượng, tốc độ và ngữ điệu khi nói.
-
Trẻ có thể gặp rối loạn trong vận động cơ miệng, khả năng điều phối hơi thở kém, khiến cho việc nói năng trở nên khó khăn, thiếu tự nhiên.
-
Bên cạnh đó, nhiều trẻ còn bị ảnh hưởng ở vùng não kiểm soát cảm xúc, khiến lời nói thiếu cảm xúc, thiếu kết nối với người nghe.
👉 Những vấn đề này không phải do trẻ cố tình hay “chưa chịu nói chuẩn”, mà là do những khuyết thiếu về chức năng não bộ, đòi hỏi ba mẹ cần hiểu đúng và can thiệp đúng cách.
3. Ba mẹ nên làm gì để giúp con cải thiện giọng nói và ngôn ngữ?
Điều quan trọng nhất là ba mẹ không được bỏ qua những dấu hiệu khác biệt trong giọng điệu của con, mà cần can thiệp sớm và đúng cách. Cụ thể:
-
✅ Luôn nói giọng chuẩn, từ ngữ rõ ràng, tốc độ phù hợp khi giao tiếp với con. Trẻ tự kỷ học qua bắt chước rất mạnh, nên ba mẹ phải là hình mẫu đúng để con học theo.
-
✅ Lặp lại nhiều lần các câu nói mẫu, giúp con ghi nhớ và hình thành âm chuẩn, nhịp nói ổn định.
-
✅ Không chọc ghẹo, cười cợt khi con nói khác lạ. Điều đó khiến con mặc cảm và có xu hướng rút lui, không dám nói.
-
✅ Nếu thấy con có dấu hiệu nặng như: nói không rõ từ, giọng lạc hẳn, phát âm méo mó, ba mẹ nên đưa con đi trị liệu ngôn ngữ càng sớm càng tốt.
-
✅ Hợp tác với chuyên viên âm ngữ trị liệu, giáo viên chuyên biệt để giúp con điều chỉnh phát âm, kiểm soát hơi thở, luyện ngữ điệu và cảm xúc trong lời nói.
4. Can thiệp sớm – Chìa khóa để giọng nói của con trở nên tự nhiên hơn
Giọng nói không chỉ là phương tiện giao tiếp, mà còn là một phần của kết nối cảm xúc và xã hội. Nếu giọng của con không tự nhiên, thiếu cảm xúc, người khác sẽ khó tiếp cận con, và con cũng khó hòa nhập với môi trường học tập, bạn bè sau này.
Vì thế, can thiệp càng sớm, luyện giọng càng kiên trì, thì cơ hội để giọng nói của con trở nên bình thường càng cao.
Kết luận
Tại sao giọng điệu ngôn ngữ của trẻ tự kỷ lại có sự khác biệt? Câu trả lời nằm ở những ảnh hưởng đến vùng ngôn ngữ và vận động trong não bộ của trẻ. Nhưng điều quan trọng hơn cả là: chúng ta hoàn toàn có thể hỗ trợ con khắc phục được sự khác biệt này, nếu ba mẹ can thiệp đúng cách và đủ sớm.
Hãy đồng hành cùng con mỗi ngày, nói chuyện với con bằng tất cả sự kiên trì và yêu thương – giọng nói của con rồi sẽ trở nên rõ ràng và giàu cảm xúc hơn, để con giao tiếp, hòa nhập và phát triển trọn vẹn nhất.
