Khi trẻ được chẩn đoán rối loạn phổ tự kỷ, ba mẹ thường rất lo lắng vì con có nhiều hành vi khác biệt, lặp đi lặp lại và dường như không kết nối với thế giới xung quanh. Tuy nhiên, một tin vui là: trẻ tự kỷ tiến bộ thì các hành vi đặc trưng của trẻ sẽ dần biến mất nếu con được can thiệp đúng cách, đủ thời gian và phù hợp với từng giai đoạn phát triển.
Vì sao các hành vi đặc trưng của trẻ tự kỷ lại mất dần khi con tiến bộ?
Khi trẻ còn chậm phát triển, đặc biệt là trẻ tự kỷ, các hành vi đặc trưng thường bắt nguồn từ rối loạn giác quan – điều gần như xảy ra ở hầu hết trẻ trong phổ tự kỷ. Trẻ có thể:
-
Rối loạn thính giác: sợ âm thanh lớn, thường chạy trốn khỏi tiếng động.
-
Rối loạn thị giác: thích nhìn đồ vật quay tròn, nhìn đèn nhấp nháy, sắp xếp đồ vật thành hàng dài.
-
Rối loạn xúc giác và vận động: hay nhón chân, khó leo cầu thang, sợ đụng chạm...
-
Rối loạn tiền đình – bản thể – khứu giác: khó giữ thăng bằng, sợ mùi lạ, không điều chỉnh được tư thế cơ thể.
Chính những rối loạn này khiến thế giới của trẻ trở nên bó hẹp, lặp đi lặp lại và thiếu kết nối xã hội. Con thường chỉ quan tâm đến một vài hành vi nhất định như xé giấy, quay tròn, hay xếp đồ vật mà không hề chú ý đến mọi người xung quanh.
Sự thay đổi khi con tiến bộ
Khi trẻ được can thiệp đúng cách, não bộ của con bắt đầu tăng cường kết nối giữa các vùng chức năng – đặc biệt là vùng chú ý, cảm xúc, nhận thức và ngôn ngữ. Lúc này:
-
Con bắt đầu mở rộng thế giới quan, không còn bó hẹp trong những hành vi cũ.
-
Con chú ý hơn đến môi trường, biết quan sát khuôn mặt và khẩu hình miệng của người khác.
-
Con dần biết bắt chước lời nói, thể hiện nhu cầu, bắt đầu giao tiếp.
-
Con tìm thấy nhiều điều thú vị trong cuộc sống và có thêm nhiều mối quan tâm khác nhau.
Khi các kỹ năng phát triển đồng đều hơn, con không còn cảm thấy cần thiết phải lặp lại các hành vi đơn điệu như trước. Thay vào đó, con:
-
Biết chơi đồ chơi đúng chức năng, ví dụ như đẩy xe, đua xe, cho xe chở hàng thay vì chỉ xếp hàng dài.
-
Có thể chơi cùng bạn, biết tương tác xã hội, chia sẻ và hợp tác.
-
Tham gia được vào nhiều hoạt động khác nhau, phong phú và đa dạng hơn trước.
Vai trò quan trọng của sự can thiệp đúng đắn
Sự tiến bộ của trẻ không phải là điều tự nhiên xảy ra, mà cần một quá trình can thiệp khoa học, đồng bộ và kịp thời. Việc can thiệp nên kết hợp nhiều yếu tố:
-
Trị liệu tâm lý – giáo dục cá nhân hóa
-
Điều hòa cảm giác, hỗ trợ điều trị rối loạn giác quan
-
Can thiệp ngôn ngữ và tương tác xã hội
-
Điều chỉnh dinh dưỡng, vận động thể chất
-
Hỗ trợ y sinh học (nếu cần) theo chỉ định bác sĩ chuyên khoa
Khi não bộ của trẻ có sự thay đổi về chất lượng kết nối, hành vi của con sẽ tự nhiên biến mất mà không cần ép buộc. Ba mẹ có thể bất ngờ khi thấy những hành vi lặp đi lặp lại trước kia của con dần giảm tần suất hoặc biến mất hoàn toàn.
Lời nhắn dành cho ba mẹ
Trẻ tự kỷ tiến bộ thì các hành vi đặc trưng của trẻ sẽ dần biến mất – đó là kết quả xứng đáng sau những nỗ lực kiên trì của ba mẹ và chuyên gia. Hành trình giúp con phát triển là một chặng đường dài, nhưng từng bước tiến nhỏ đều mang ý nghĩa rất lớn.
Hãy bắt đầu sớm, can thiệp đúng và duy trì đều đặn mỗi ngày. Khi đó, con sẽ có cơ hội hòa nhập, phát triển toàn diện và sống một cuộc đời ý nghĩa như bao bạn nhỏ khác.
