Hoạt động tập thể là một phần không thể thiếu trong quá trình học tập và phát triển của trẻ nhỏ. Tuy nhiên, đối với trẻ tự kỷ, trẻ rối loạn phát triển, chậm phát triển, việc tham gia vào những hoạt động tập thể tại trường như lễ khai giảng, tổng kết hè, kỷ niệm các ngày lễ… lại là một thách thức rất lớn.
✳️ Một trường hợp thường gặp: Trẻ bịt tai, khóc lóc, chạy lung tung khi có hoạt động chung
Một bé khi được đưa xuống sân trường tham gia lễ tổng kết hè hoặc lễ chào cờ thường có biểu hiện:
-
Bịt tai, khóc lóc
-
Chạy lung tung giữa đám đông
-
Không chịu ngồi yên để theo dõi hoạt động
Hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến buổi lễ mà còn khiến ba mẹ, thầy cô và bạn bè rất lo lắng, bối rối.
✅ Phân tích nguyên nhân khiến trẻ từ chối hoạt động tập thể
Nhiều ba mẹ cho rằng có thể do âm thanh quá to, khiến con sợ. Nhưng khi được hỏi kỹ hơn, ba mẹ chia sẻ rằng ở nhà mở nhạc to, con vẫn vui vẻ hát múa, không hề bịt tai hay khó chịu.
Điều này cho thấy, vấn đề không nằm ở âm thanh, mà có thể do:
-
Môi trường quá đông đúc, nhiều người lạ
-
Không khí căng thẳng, trang trọng khác ngày thường
-
Sự quá tải giác quan: ánh sáng, âm thanh, màu sắc, băng rôn, khẩu hiệu, quần áo trình diễn...
-
Tâm lý lo âu, không an toàn, thiếu kiểm soát tình huống
Tất cả những yếu tố đó dễ gây cho trẻ đặc biệt cảm giác choáng ngợp và bất an, từ đó dẫn đến phản ứng như chạy trốn, bịt tai, hoặc la hét.
💡 Ba mẹ có thể làm gì để giúp con dần tham gia hoạt động tập thể?
1. Cho con tiếp xúc dần với môi trường đông người
-
Dẫn con đi siêu thị, công viên, nhà bóng, khu vui chơi...
-
Cho con làm quen dần với âm thanh ồn ào, không gian đông người
-
Tuyệt đối không tránh né, mà để con thích nghi từ từ
2. Luôn đồng hành cùng con tại các sự kiện đầu tiên
-
Khi nhà trường tổ chức lễ, mẹ hoặc ba cần ở bên con
-
Nếu con có dấu hiệu quá tải: khóc, bịt tai, hãy tạm đưa con ra ngoài, giúp con bình tĩnh rồi quay lại
-
Chỉ cần con ngồi được 10–15 phút cũng là một thành công bước đầu
3. Tăng dần thời gian tham gia
-
Sự kiện 90 phút, cho con ngồi 15 phút → sau vài lần tăng lên 30 phút → dần dần tham gia cả chương trình
4. Dạy con tín hiệu thay thế hành vi
-
Ở nhà, tập trước các dấu hiệu như: “không khóc”, “bình tĩnh” khi con có biểu hiện sắp mất kiểm soát
-
Sử dụng tín hiệu hình ảnh, ký hiệu tay, câu nhắc nhẹ... để con hiểu và tự điều chỉnh hành vi
🎯 Kết quả sau quá trình đồng hành kiên trì
Sau một thời gian áp dụng các bước kể trên, em bé trong trường hợp trên đã có thể tham gia trọn vẹn buổi lễ tổng kết, ngồi yên, không còn bịt tai hay chạy lung tung. Ba mẹ rất xúc động và vui mừng, vì đây chính là dấu hiệu cho thấy con đang dần hòa nhập với môi trường tập thể – một bước đệm quan trọng để con bước vào bậc tiểu học sau này.
✅ Lời khuyên cho ba mẹ
Việc giúp trẻ tự kỷ, rối loạn phát triển, chậm phát triển tham gia hoạt động tập thể không thể thực hiện trong một ngày một buổi. Đó là cả một quá trình kiên trì, yêu thương, và hiểu đúng cách. Mỗi một thay đổi nhỏ của con là một chiến thắng lớn. Hãy đồng hành cùng con từng bước một.
Hòa nhập không phải là ép buộc – mà là tạo điều kiện để con cảm thấy an toàn, rồi mới muốn tham gia.
