Ba mẹ nên làm gì để tận dụng những đặc điểm về giác quan của trẻ tự kỷ, rối loạn phát triển nhằm giúp trẻ điều hoà giác quan và hỗ trợ trẻ phát triển?

Trẻ tự kỷ, chậm phát triển hay rối loạn phát triển thường gặp khó khăn về giác quan. Nhiều trẻ quá nhạy cảm hoặc kém nhạy cảm với các kích thích từ môi trường như âm thanh, ánh sáng, xúc giác, vận động… Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi, sự tập trung, giao tiếp và học tập của trẻ.

Vì vậy, việc điều hoà giác quan không chỉ giúp trẻ ổn định tâm lý, giảm căng thẳng, mà còn tạo tiền đề quan trọng cho việc phát triển ngôn ngữ, nhận thức và kỹ năng xã hội. Ba mẹ hoàn toàn có thể tận dụng đặc điểm và sở thích giác quan của con để biến thành cơ hội dạy trẻ trong cuộc sống hằng ngày.

1. Tận dụng giác quan tiền đình – bản thể

• Nếu con có rối loạn tiền đình – bản thể, trẻ thường thích chạy nhảy, lăng xăng, vận động liên tục.
  👉 Ba mẹ có thể cho con nhảy trên nệm, nhún trên lò xo hoặc leo lên xuống bậc thang.

• Khi con vận động, ba mẹ lồng ghép dạy khái niệm: “lên – xuống”, “cao – thấp”.

• Cách này vừa giúp con điều hoà vận động, vừa tăng khả năng tương tác ngôn ngữ với ba mẹ.

2. Tận dụng sở thích về thị giác

• Nhiều trẻ thích xé giấy để kích thích thị giác và xúc giác.
  👉 Ba mẹ hãy cùng con chơi trò xé giấy thành đoạn dài – ngắn để dạy con khái niệm về độ dài.

• Nếu con thích nhìn ánh đèn nhấp nháy, màu sắc rực rỡ hoặc chuyển động xoay tròn, ba mẹ hãy tận dụng cơ hội này để dạy con:

  • Tên màu sắc: xanh, đỏ, vàng.

  • Khái niệm chuyển động: xoay, tròn, sáng.

3. Tận dụng xúc giác

• Trẻ có thể thích chạm vào các chất liệu như vải mềm, cát, nước hoặc bề mặt nhám.
  👉 Với cát: ba mẹ cho con dùng ngón tay hoặc que để viết chữ cái, hình tròn, hình vuông, tam giác ngay trên cát.
  👉 Với nước: ba mẹ cùng con dùng tay nhúng vào nước rồi viết chữ hoặc vẽ hình trên bàn để dạy con chữ cái, hình khối, biểu cảm gương mặt (mặt cười, mặt buồn).

4. Tận dụng hoạt động bản thể (deep pressure – cảm nhận cơ thể)

• Một số trẻ thích ôm siết, kéo đẩy vật nặng.
  👉 Ba mẹ có thể tổ chức trò chơi: kéo xe chở đồ, đẩy thùng chứa quả, hoặc thi đẩy vật về đích.

• Những hoạt động này vừa giúp trẻ thoả mãn nhu cầu cảm giác, vừa rèn luyện tinh thần hợp tác và tương tác xã hội.

5. Nguyên tắc quan trọng khi tận dụng giác quan để dạy trẻ

• An toàn là trên hết: luôn quan sát và chuẩn bị môi trường an toàn cho con.

• Kết hợp ba mục tiêu cùng lúc:

  1. Giúp trẻ vận động và điều hòa giác quan.

  2. Lồng ghép dạy ngôn ngữ, khái niệm, chữ cái.

  3. Tăng cường tương tác và gắn kết giữa ba mẹ và con.

✅ Kết luận

Ba mẹ nên làm gì để tận dụng những đặc điểm về giác quan của trẻ tự kỷ, rối loạn phát triển nhằm giúp trẻ điều hoà giác quan và hỗ trợ trẻ phát triển?
👉 Câu trả lời là: hãy quan sát sở thích giác quan của con, biến chúng thành công cụ dạy học và chơi cùng con.

Việc này không chỉ giúp trẻ điều hoà cảm giác, mà còn mở ra cơ hội phát triển ngôn ngữ, nhận thức và kỹ năng xã hội một cách tự nhiên, hiệu quả.