Rất nhiều ba mẹ lo lắng khi nghe đến cụm từ “tự kỷ”, đặc biệt là khi con còn nhỏ. Thông thường, trẻ được kết luận tự kỷ sau 3 tuổi, khi các dấu hiệu như giao tiếp mắt kém, ít tương tác, không đáp lại khi được gọi tên trở nên rõ ràng.
Tuy nhiên, ngay từ giai đoạn 1 năm đầu đời, ba mẹ hoàn toàn có thể quan sát các dấu hiệu giao tiếp mắt đặc trưng để nhận biết sớm trẻ phát triển bình thường hay có nguy cơ rối loạn phát triển.
Hãy cùng tìm hiểu cụ thể các mốc phát triển giao tiếp mắt trong năm đầu của con để ba mẹ yên tâm đồng hành nhé 💖
👶 1. Giai đoạn sơ sinh – trước 3 tháng tuổi: Con bắt đầu “nói chuyện bằng mắt”
Từ hơn 1 tháng tuổi, em bé đã bắt đầu biết nhìn và hóng chuyện với người lớn.
Đây chính là hoạt động giao tiếp mắt đầu tiên – nền tảng cho sự phát triển tương tác xã hội sau này.
Khi ba mẹ nói chuyện, con nhìn chăm chú, cười, khua tay chân và thể hiện nét mặt hớn hở.
Những biểu hiện này cho thấy con có khả năng nhận diện khuôn mặt và phản ứng với cảm xúc của người khác, đó là dấu hiệu phát triển bình thường.
💡 Nếu ở giai đoạn này con vẫn thờ ơ, không nhìn theo khuôn mặt hoặc giọng nói của ba mẹ, ba mẹ nên lưu ý theo dõi thêm.
🍼 2. Giai đoạn 3 – 6 tháng tuổi: Con biết nhìn khi được gọi tên
Từ 3 đến 6 tháng tuổi, trẻ phát triển khả năng chú ý chung (joint attention).
Điều đó có nghĩa là khi ba mẹ gọi tên hoặc nói chuyện, con biết dừng lại, hướng mắt về phía người gọi.
Đây là dấu hiệu giao tiếp mắt đặc trưng của giai đoạn này, thể hiện rằng con biết nhận biết giọng nói quen thuộc và bắt đầu tương tác có chủ đích.
💬 Khi con biết nhìn, cười, và đáp lại ánh mắt, điều đó chứng tỏ não bộ và hệ thần kinh xã hội của con phát triển hài hòa – một bước rất quan trọng trong phát triển ngôn ngữ và giao tiếp sau này.
👀 3. Giai đoạn 6 – 9 tháng tuổi: Con biết dừng hoạt động khi được gọi tên
Ở giai đoạn này, khi con đang chơi hoặc cầm đồ vật, nếu có người gọi tên, con sẽ ngừng lại và quay đầu tìm kiếm người gọi.
Đây là mốc giao tiếp mắt rất quan trọng, thể hiện khả năng chú ý có chọn lọc và tương tác xã hội phát triển tốt.
Nếu trẻ hoàn toàn không phản ứng khi được gọi tên trong giai đoạn này, ba mẹ cần theo dõi sát hơn để sớm phát hiện dấu hiệu bất thường.
🧸 4. Giai đoạn 9 – 12 tháng tuổi: Con biết đáp ứng với tên gọi và chỉ trỏ
Khi được 9 đến 12 tháng tuổi, trẻ bình thường đã biết:
-
Quay đầu lại khi được gọi tên,
-
Giao tiếp mắt linh hoạt khi chơi với người khác,
-
Biết chỉ trỏ, hướng ánh nhìn về vật mà mình quan tâm.
Đây là những biểu hiện rất đặc trưng cho thấy con có khả năng giao tiếp mắt và chú ý chung phát triển tốt.
Nếu con đạt đủ các mốc này, ba mẹ hoàn toàn có thể yên tâm rằng con đang phát triển bình thường, không có dấu hiệu của rối loạn phổ tự kỷ.
💬 Tổng kết cho ba mẹ
👉 Giao tiếp mắt là nền tảng đầu tiên của sự phát triển ngôn ngữ, cảm xúc và xã hội.
👉 Trẻ phát triển bình thường sẽ có những biểu hiện giao tiếp mắt rõ ràng ở từng giai đoạn.
👉 Trẻ tự kỷ, tăng động, giảm chú ý hoặc rối loạn phát triển thường thiếu hoặc không có các dấu hiệu giao tiếp mắt này.
Vì vậy, nếu ba mẹ quan sát thấy con:
-
Biết nhìn khi được nói chuyện,
-
Biết dừng lại khi được gọi tên,
-
Biết chỉ trỏ, đáp ứng ánh nhìn của người khác
… thì đó là dấu hiệu tuyệt vời cho thấy con đang phát triển bình thường 🌈
❤️ Lời khuyên dành cho ba mẹ
Ba mẹ đừng quá lo lắng, nhưng cũng đừng chủ quan.
Hãy quan sát, tương tác và nói chuyện với con mỗi ngày, vì chính trong những khoảnh khắc gần gũi đó, giao tiếp mắt – nền tảng ngôn ngữ và cảm xúc của con – được nuôi dưỡng và phát triển mạnh mẽ nhất.
